Çene Ağrısı Neyin Belirtisidir?
Çene ağrısı kişinin aklına birden çok soru işareti getirir. Genellikle diş ağrısı sebebiyle olduğu düşünülen çene kemiği ağrısı kişiyi zorlar. Çene eklemi ağrısı, çene kemiğinde veya kulakların çevresinde hissedilen bir ağrı ve şişlik ile karakterizedir. Temporomandibular eklemleri (TME), yüzün sağ ve sol tarafında, kulakların hemen önündedir. Alt çeneyi ve kafatasını birbirine bağlayan bu eklemler sayesinde alt çenenin yukarı-aşağı ve sağa-sola hareketini sağlar.
Çene ağrısı kaynaklandığı nedene göre değişebilir. Ancak çene ağrısı şöyle ortaya çıkabilir:
- TME’de sertlik oluşur.
- Çenede zonklayan ağrı veya bir acı hissedilir.
- Yaralanmadan sonra çenede yoğun ağrı olabilir.
- Ağız açılırken bir ağrı oluşabilir. Yemek yerken çene ağrısı veya esnerken çene ağrısı gelişebilir.
- Göğüsten veya omuzlardan çeneye doğru bir ağrı yayılabilir. Çünkü bu tip ağrı kalp krizinin habercisi olabilir. Bu durumda acile başvurulmalıdır.
Çene eklem ağrısı hafif veya şiddetli olabilir. Yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren bu ağrının birden fazla nedeni var.
Çene Ağrısı Neden Olur?
Diş gıcırdatma, diş eti hastalıkları, diş ağrısı gibi ağız ve diş sağlığı kaynaklı olabilen çene ağrısı, kırık veya çıkık çene kemiği, kalp krizi gibi ciddi sorunların işareti olabilir. “Çene ağrısı neden olur?” sorusuna verilecek ilk cevap çoğunlukla temporomandibular eklemdir (TME). Çene eklemindeki fonksiyon bozukluğu TME rahatsızlıklarını akla getirir. Bu çene ağrısı nedenleri arasında en yaygınıdır. TME eklemindeki iltihaplanma ağrıyı şiddetlendirir. Sağ çene ağrısı veya sol çene ağrısı çekiyorsanız bu genellikle TME bozukluklarının veya diş sorunlarının belirtisidir. Diğer çene ağrısı sebepleri şöyle sıralanabilir:
Apseli Diş: Bakteriyel bir enfeksiyon sebebiyle dişin etrafında iltihap toplanması apse olarak adlandırılır. Apseli diş ise şiddetli bir çene ağrısı yapabilir. 20 yaş dişlerinde de ciddi enfeksiyon gelişebilir. Bu da çene ağrısına kişiyi götürür. Hatta 20 yaş diş çekimi sonrası çene kemiği ağrısı gelişmesi olasıdır. Herhangi bir diş ağrısı sinirleri etkilediği için bölgesine göre çene ağrısına neden olur.
Artrit: Artrit doğrudan eklemleri hedef alan bir hastalıktır. Çene eklemini de hedef alabilen artritte, eklemler iltihaplanabilir. Artritiniz varsa, TME sorunu olabilir ve bu yüzden çene ağrısı çekebilirsiniz.
Bruksizm (Diş Gıcırdatma veya Diş Sıkma): Sürekli olarak yapılan ve diş sıkma ya da diş gıcırdatma olarak bilinen bruksizm, TME’yi etkileyip çene kası ağrısı yapar. Bruksizm genellikle anksiyete kaynaklıdır. Psikolojik çene ağrısı bruksizmi getirir. Bu da diş yüzeylerinde hasarlara ve aşınmalara neden olabilir.
Miyofasiyal Ağrı Sendromu: Çok kasılmaktan kaynaklanan bu sendrom, çene kaslarının da fazla kasılmasıyla birlikte çene ağrısını beraberinde getirir. Tetik noktalar olarak adlandırılan bu kasılan yerlere dokunulduğunda acı hissedilebilir.
Baş Ağrısı: Gerilim tipi baş ağrısı türünde başın çevresinde bir bant varmış gibi bir his vardır. Bu tip ağrı haftada birkaç kez yaşanabilir veya kronik hale gelebilir. Nedeni tam olarak bilinmese de stres kaynaklı olduğu düşünülür. Sonucunda boyun, çene ve baş ağrısı hissedilebilir. Küme tipi baş ağrısı da kısa süre içinde çok şiddetli kendini gösterir. Başın bir tarafında hissedilir. Genellikle göz çevresi ve şakak bölgesini etkileyen bu tip ağrı, çenenize de vurabilir.
Diş Eti Hastalıkları: Genellikle yetersiz ağız ve diş hijyeni ile gelen diş eti hastalıkları, çene ağrısının yaygın nedenlerindendir.
Enfeksiyonlar: Sinüzit veya tetanoz gibi bakteriyel enfeksiyonlar çene ağrısı sebeplerindendir. Hatta tetanoz boyun, çene ve baş ağrısı ile birlikte ilerleyebilir. Kronik sinüzit ise üst çenenizde ağrısı yapar. Yüzücü kulağı olarak bilinen dış kulak yolu enfeksiyonu, kulak zarından kulak açıklığına kadar gelişen bir enfeksiyondur ve çene ağrısına neden olur. Osteomiyelit de kemikte meydana gelen bir enfeksiyondur. Alt çeneyi etkileyen anaerobik osteomiyelit, tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Aksi halde kemik dokusunda kalıcı hasar bırakabilir.
Kabakulak: Doğrudan tükürük bezlerini şişiren ve o bölgede hem yutkunma güçlüğüne neden olan hem de ağrı yapan kabakulak, çene ağrısından da sorumlu tutulabilir. Çünkü tükürük bezleri kulaklar ve çene arasında yerleşik haldedir. Çene ve kulak ağrısı kabakulak hastalığında tipik bir belirtidir.
Trigeminal Nevralji: Delirten hastalık olarak bilinen bu acı verici durum, yüzünüzden beyninize giden bir kan damarının trigeminal sinire baskı yapması sonucu oluşur. Bunun bir nedeni de multiple sklerozdur. Trigeminal nevralji genellikle çene veya yanaklardan bir tarafı seçer ve bıçak saplanır gibi bir ağrı veya elektrik çarpması gibi bir his yaratır. Şiddetli bir ağrı hissedip yemek bile yiyemeyebilirsiniz.
Tükürük Bezi Taşı: Tükürük bezlerinin yaygın bir bozukluğu olan tükürük bezi taşı, çok küçük veya birkaç cm boyutta oluşan taşlardır. Bu da çenede şişme ve ağrı yaratabilir.
Tümör: Çene kemiğinde veya yakınlarında oluşan bir tümör ağrıya neden olabilir.
Travma: Çenenizde yaşanan bir travma sonrası gelişen kırık veya çıkık, çene ağrısı nedenidir ve acil tıbbi bir müdahale gerektirir. Alt çene kemiğiniz (mandibula) çıktığında alt çene ağrısını şiddetli hissedersiniz. Kırık ise alt ve üst çene kemiğinde olabilir. Kırığın tarafına göre üst çene ağrısı ve alt çene ağrısı hissedebilirsiniz.
Sürekli sakız çiğnenmesi veya çok sık kuru meyve gibi yapışkan özellikli besinler tüketilmesi, postür (duruş) bozukluğu nedeniyle başınızı öne eğecek şekilde durmanız çene ağrısı yaşama ihtimalinizi artırır.
Çene Ağrısı İçin Hangi Doktora Gidilmeli?
Çene ağrısı kendiliğinden geçebilir. Bir haftadan uzun süren bir çene ağrınız varsa Ağız ve Diş Sağlığı uzmanına gidin. Ancak çene kemiği kırığı veya çıkığı ile kalp krizine işaret eden durumlarda vakit kaybetmeden acile başvurmalısınız. Çene ağrısına göğüs ağrısı, terleme, nefes darlığı gibi belirtiler eşlik eder. Ani ve şiddetlenen bir çene ağrısı ise özellikle bir kaza veya düşme sonrası gelişebilir. Bu da çenenin düzgün açılıp kapanamamasına neden olur.
Çene Ağrısı Nasıl Tedavi Edilir?
Çene eklemi ağrısı tedavisi doktorunuz nedene bağlı olarak bir tedavi planı çıkarır. Kas gevşetici ilaçlar verebilir. Gergin bir çene ve boyun kasları için fizik tedavi veya egzersiz önerilebilir. Bruksizminiz varsa eklem ve kaslarınızı korumak için ağız koruyucu aparatlar veya botoks tedavisi önerilebilir. Hekiminiz gerekli görürse ortodonti tedavileri uygulanabilir. Çene kırığı varsa ameliyat gerekebilir. Çene ağrınız apse yapan dişinizden kaynaklanıyorsa diş tedavisi olmanız şart.
Çene Ağrısı Nasıl Geçer?
Çene ağrısının nedenine bağlı olarak ağrıyı hafifletebilecek öneriler olabilir. Yardımcı olabilecek bazı öneriler şöyle sıralanabilir:
- Çorba, omlet, yoğurt, smoothie, balık, ayran, üzüm gibi yumuşak yiyecek ve içecekler tüketin.
- Sakız çiğnemekten kaçının. Farkında olmadan yaptığınız bir eylem olan kalem ısırmaktan vazgeçin.
- Çenenize sıcak veya soğuk uygulama yapın. Çene ağrısı egzersizleri yardımcı olabilir. Kaslarınızı gevşetip güçlendirmeniz için hafif germe egzersizleri yapabilirsiniz.
- Nonsteroidal anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
- Çenenizi sıkmak, tırnak yemek veya dişlerinizi gıcırdatmak gibi çenenizi kilitleyecek hareketlerden kaçının.
- Uzun süreli alışkanlık olarak adlandırdığımız kalem ısırma, elin çeneye dayalı şekilde uzun süre tutulması, tırnak yeme gibi durumlar çenenin veya kapanışımızın uyumunu bozduğundan eklem problemlerine yol açabilmektedir.
Çene ağrısını oluşmadan önlemek için yaralanmalara karşı çenenizi koruyun. Örneğin araç kullanırken kask takın. Boks gibi darbe alabileceğiniz sporlarda korumalık olmadan spor yapmayın. Ağız ve diş sağlığınızı korumak için hijyene özen gösterin. Bruksizme karşı da stres yönetimini öğrenin.
