Bypass sonrası nelere dikkat etmelisiniz?
Bypass ameliyatı tıkalı kalp damarlarına karşı yapılan önemli bir ameliyattır. Bypass ameliyatının deneyimli bir ekip tarafından yapılması, kişinin kendisini güvende hissetmesini sağlar. Bu nedenle bypass ameliyatları için deneyimli ekiplerin seçilmesi önem taşır.
Bypass nedir?
Bypass ameliyatında, işlem yapılacak damar ya da diğer adıyla "greftler" göğüs, kol ya da bacaktan alınarak tıkalı olan koroner artere bağlanır. Göğüs duvarından alınan meme atardamarları, koldan alınan aort atardamarIar ve bacaktan alınan toplardamarlar bypass ameliyatında sıklıkla kullanılan damarlardır. Bu damarların alındıkları bölgeler yedek damarlara sahip olduğu için onların çıkarılması vücudumuzun kan akışını etkilemez. Ayrıca fazla tıkalı damar olması durumunda, birden fazla bypass işlemi gerçekleştirilmesi olası bir durumdur.
Bypass ameliyatı komplike bir iş
Operasyon sırasında kalp cerrahı ve asistanları özel eğitimli hemşirelerden ve ileri teknolojiden destek alırlar. Cerrahi girişimde görevli olan herkes hayati bir rol üstlenir. Ağrısız bir girişimin sağlanması konusunda anestezi hekimi sürekli olarak monitörden yaşamsal fonksiyon bulgularınızı takip eder. Perfüzyonist ise kan dolaşımını sağlayan kalp-akciğer makinesini kontrol eder. Cerrahınız sağlıklı damarı kalp ile birleştirdiği sırada kan basıncı, sıcaklık ve solunum gibi tüm parametreler bu ekip tarafından yakından izlenir.
Bypass cerrahisinin gerekli olduğu durumlar ve riskler
Cerrahi girişimden önce kalbin durumunu saptamak üzere bir dizi test yapılır. Kalbin durumuna dair röntgen görüntülerinin alınabilmesi için kardiyak kateterizasyon ile birlikte koroner anjiyografi gerekebilir. Arterlerin tıkanma derecesine bağlı olarak, bypass girişi önerilir. Bu girişim, kalp kasının beslenmesini sağlayan kan akımını düzeltir ve sizi tekrar sağlıklı bir kalbe kavuşturur. Koroner Bypass, kalp için ikinci bir şans anlamına gelse de nadir karşılaşılan bazı riskleri de vardır:
- Solunum problemleri ya da diğer akciğer sorunları
- Kanama
- Yara enfeksiyonları
- Kalp atağı, inme ya da hayatını kaybetme
Bypass ameliyatı öncesi hazırlık
Bypass ameliyatı öncesi ön hazırlık:
- Ameliyat olacak kişi sigara kullanıyorsa, hemen bırakması gerekir.
- Ameliyattan 4-5 gün önce bazı ilaçları kullanmayı bırakmak gerekebilir.
- Tüm vücut sistemi ve bazı kişilerde inme ihtimaline karşı boyun damarlarının durumu testlerle değerlendirilir.
- Kişinin tıbbi geçmişi öğrenilir ve ameliyat sırasında kullanılacak ilaçlar hakkında bilgi verilir.
- Cerrahi sırasında kusmanın engellenmesi için 1 gece önceden yiyecek ve içecek alımının durması gerekir.
- Bypass ameliyatından sonra verilecek olan sıvı tedavisi için cerrahiden önce ve sonra kilo ölçümü yapılır.
- Enfeksiyonu önlemek için göğüs, bacak, kol ve kasık bölgelerindeki tüyler tıraş edilir ya da azaltılır.
Bypass ameliyatı nasıl yapılır?
Cerrah kalbe ulaşmak için göğsün ortasında bir kesi yeri açar ve göğüs kemiğini (sternum) ayırır. Greftleme (kullanılacak damarın tıkalı artere dikilmesi) işleminden önce kalp geçici olarak durdurulabilir. Bu süre boyunca dolaşım ve solunum fonksiyonları, bir kalp-akciğer makinesi tarafından sürdürülür. Makine, kana oksijen sağlar ve kanı tekrar vücuda pompalar. Bypass edilecek olan damar, göğüs, kol ya da bacaktan alınır. Damarın bir ucu tıkanmanın olduğu yerin aşağısında olmak üzere koroner artere dikilir. Cerrahiden sonra göğüs kemiğiniz kuvvetli tellerle bağlanır ve kesi yeri dikilir. Çoğu kişide göğüs kemiği 6-8 haftada tamamen iyileşir. Kalp ve akciğerler ise cerrahi tamamlandıktan hemen sonra eski işlevlerine geri dönerler.
Bypass ameliyatından sonraki süreç
Cerrahiden hemen sonra kişi, Kardiyak Yoğun Bakım Ünitesi’ne (YBÜ) alınır. Bu ünitede iyileşme yakından izlenir. İyileşme hızı herkes için farklı olsa da yoğun bakım ünitesinde birkaç gün geçirilebilir. Ardından, kişinin sürekli bakıma ihtiyacı kalmadığında yoğun bakım ünitesinden, kalbin monitör yoluyla takip edildiği başka bir yere alınır. Bu noktada iyileşme süresine kişinin katkısı başlar. Ancak sağlık ekibinin yardım ve desteği de durmaksızın devam eder. Örneğin; kişi hastanede kaldığı sürece bir hemşire ya da terapist, akciğer sorunlarını önlemek amacıyla derin nefes alma ve öksürük egzersizleri konusunda kişiye yardımcı olur. Solunum egzersizleri hızla iyileşme olması için çok önemlidir.
Bypass ameliyatı sonrası yoğun bakım süreci
Bypass ameliyatından sonra kişi uyandığında kendini bitkin, susamış ve üşümüş hissedebilir. Bu durum normaldir ve uzun sürmez. Genellikle ağrı hissedilmez, eğer hissedilirse ilaçla ağrı kesilir. Cerrahi sırasında vücuda birçok tüp ve kablo bağlanmış olduğundan, kişi uyandığında bu görüntüye hazırlanmalıdır. Başlangıçta boğazındaki bir tüp ile solunum cihazına bağlanmış durumda olur. Bu tüp olduğu sürece konuşamaz. Göğüs tüpleri ise ameliyat yerinde olan sızıntıların uzaklaştırılması içindir. Kalp monitörü kalp hızını kaydeder ve idrar çıkısı için de bir sonda takılı bulunur. İntravenöz (damar içi) bağlantılar sıvı, ilaç ve kan vermek amacıyla yerleştirilir. Bu tüpler ve bağlantılar, onlara gereksinim kalmadığında (genellikle 3-4 gün içinde) çıkartılır.
Bypass olacak kişinin yakınlarına öneriler
Bypass ameliyatı, ameliyat geçiren kişi kadar, yakını için de zor bir süreçtir... Bu süreci kolay atlatabilmek için bazı önemli bilgileri önceden bilmek ve hazırlıklı olmak gerekir. İşte bunlardan birkaçı:
- Bypass ameliyatı, hazırlık ve ameliyat dahil tüm aşamalar, 2-6 saat kadar sürer. Bekleme sırasında sizi rahatlatacak bazı aktiviteler planlayın.
- Bypass ameliyatından hemen sonra kişi yoğun bakım ünitesine (YBÜ) alınır. Ameliyattan sonra 5-6 saat içinde solunum cihazından ayrılabilir. Ancak yoğun bakım ünitesinde 1-2 gün kalabilir. Bunlar normaldir, endişelenmeyin.
- Yoğun bakım ünitesinde kalma süresi içinde kişinin durumu hakkında doktor veya hemşirelerden bilgi edinilebilir. Merak ettiğiniz her şeyi onlara sormaktan çekinmeyin.
