İlk yardım nasıl yapılır?
Herhangi acil bir durumla karşılaşmadığımızda ilk yardımın ne olduğunu hatırlamıyoruz bile. Sokakta ya da evde her an kapımızı çalabilecek kaza ya da sağlık sorunları için ilk yardım bilmek çok önemli. Boğaza bir şey kaçması, zehirlenme, yanık ve kalp krizi gibi acil müdahale edilmesi gereken durumlarda ilk yardım uygulaması nasıl yapılır? Acil durumlarda sağlık ekipleri gelinceye dek yapılan müdahaleler doğru olmadığı zaman kişiye maalesef daha fazla zarar verilebilir hatta ölümle sonuçlanabilir. Hızlı ve doğru ilk yardım uygulamaları ise hayat kurtarır. Bunun için ilk yardım eğitimi ihmal edilmemeli. Acıbadem Mobil Sağlık Doktoru Hazal Akgün, en sık karşılaşılan kazalar ve sağlık sorunlarında ilk yardım uygulamalarını anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
1. Bayılma
Hastayı ya da yaralıyı sırt üstü yatırın ve ayaklarını 30 cm yukarı kaldırın. Solunum yolu açıklığını kontrol edin, üzerini sıkan giysilerini gevşetin. Kusuyorsa başını yan pozisyonda tutun. Kişinin bilinci açık değilse derhal ambulans çağırın.
Bunları yapmayın: Ayılması için tokat atmak, sarsmak, su dökmek, alkol ya da kolonya koklatmak gibi müdahalelerden kaçının.
2. Yanık
Derhal ambulans çağırın ve yanık bölgeyi tazyiksiz akan su altında tutun. Şişliğe karşı saat, yüzük, bilezik, vb takıları çıkarın. Yanan bölge genişse veya derinse, olası bir şok tablosunu önlemek için 1 litre suya 1 çay kaşığı tuz katıp içirin ya da maden suyu içirin.
Bunları yapmayın: Yanan yere diş macunu, yoğurt, işe yarayacağını düşündüğünüz kremler, vb sürmeyin. Aksi halde yanan bölge enfeksiyon kaparak daha fazla zarar görebilir. Sıcak gibi aşırı soğuk da yanığa sebep olacağından yanık bölgesine doğrudan buz uygulamayın.
3. Kalp krizi
Kişiyi derhal en yakın sağlık kuruluşuna götürün veya ambulans çağırın. Ambulans gelinceye kadar hareketsiz kalmasını sağlayın. Giysilerini gevşetin ve sakinleştirin. Bilinci açıksa kişiyi ‘yarı oturur’ pozisyonda (sırtı yer ile 45 derece açı oluşturacak şekilde pozisyon verin) bekletin. Ortam havadar değilse camları açın. Bilinç kapalı, nabız alınamıyor veya solunum durmuşsa; sadece ilk yardımcı sertifikası olan kişiler temel yaşam desteğine başlayabilir! Doğru yapılmayan müdahaleler kişiye daha fazla zarar verebilir hatta can kaybına yol açabilir. Doğru ve hızlı ilk yardım uygulamaları ise hayat kurtarır. İlk yardım eğitimi almayı ihmal etmeyin.
Bunları yapmayın: Kişiyi sırt üstü yatırmayın, efor harcatmayın, öksürtmeye çalışmayın. Kalp krizinde ilk yardım rehberlerinde öksürtmenin yeri yoktur. Çünkü öksürtme, kalp krizi şüpheli kişi için kanama, vb. istenmeyen sonuçlar doğurabilir.
4. Havale
Yüksek ateşte çocukların her zaman havale geçirme riski olduğu bilinmeli. Çocuğun koltuk altını, kasıklarını, el bileğinin içleri gibi eklemlerini ılık suyla ıslatılmış bezle silin. Kişiyi ılık suyla ıslatılmış havlu ya da çarşafa sarın. Ateş bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında küvete sokun ve duş almasını sağlayın. Ateş düşmezse tıbbi yardım isteyin.
Bunları yapmayın: Çocuğu çok soğuk suyun altına tutmayın. Titrediği veya üşüdüğünü söylediği için ateşli çocukları sıkı giydirmek, kalın örtülerle örtmek ölümcül sonuçlar doğurabilir!
5. Zehirlenme
Sindirim yolu ile zehirlenmede sadece ağız, zehirli maddeyle temas etmişse su ile çalkalayın. Zehirli madde el ile temas etmişse sabunlu suyla yıkayın. Acil ambulans çağırın. Solunum yolu ile zehirlenmede, cam, kapı, vb. açarak ortamı havalandırın ya da kişiyi temiz havaya çıkarın. Rahat nefes alabilmesi için yarı oturur pozisyonda tutun. Acil ambulans çağırın.
Bunları yapmayın: Özellikle yakıcı maddenin alındığı ya da ne yiyip içtiği bilinmediği durumlarda kişiyi kusturmayın. Kimyasal maddelerde kusturma kimyasalın geçtiği yollarda tahribat yaratabilir.
6. Kan şekerinin düşmesi
Kan şekerinin ani düşmesi sonucu kişide terleme, hızlı nabız, titreme, yorgunluk, bulantı ve aniden acıkma hissi ortaya çıkar. Kan şekeri çok düşük olan kişilerde bilinçte alkol almış gibi değişiklikler olabilir. Böyle birini gördüğümüzde bu durumu aklımıza getirmemiz gerekir. Kişinin bilinci yerindeyse şekerli su verin. 15-20 dakikada düzelmezse sırt üstü yatırarak ayaklarını 30 cm kaldırın ve ambulans çağırın. Kan şekeri düşük kişinin 2 adet kesme şeker yemesi hayat kurtarıcı olabilir.
Bunları yapmayın: Kişinin bilinci yutamayacak kadar veya komutlarınıza yanıt veremeyecek kadar karışık ya da kapalı ise ağız yoluyla bir şey vermeye çalışmayın. Derhal ambulans çağırın.
7. Boğaza bir şey kaçması
Bilinci açıksa da kapalıysa da hemen mutlaka ambulans çağırın. Bu arada kişi nefes alabiliyorsa ve bilinci açıksa öksürtün. Sırtına, iki kürek kemiği arasına, 5-7 kez vurun. Cisim çıkmadıysa arkadan sarılıp gövdesini kavrayın. Bir elinizi yumruk yaparak, başparmak çıkıntısını midenin üst kısmına, göğüs kemiğinin altına yerleştirin. Diğer elinizle, yumruk yapılan elinizi kavrayın. Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırın. Cisim çıkıncaya kadar tekrarlayın. Bilinç kapalıysa ambulans gelene kadar temel yaşam desteği uygulaması yapın. Temel yaşam desteği uygulamasını sadece ilk yardımcı sertifikası olan kişiler yapabilir!
Bunları yapmayın: İlk yardımda kişinin boğazına kaçan cismi elinizle çıkarmaya çalışmayın. Aksi takdirde ilk yardımda bulunmak isterken cismi daha ileri itip solunum yollarını kapatmanıza neden olabilir.
