Böbrek taşı ağrısı
Genellikle şiddetli sancılarla kendini gösteren böbrek taşı, idrardaki çeşitli minerallerin birikimiyle oluşur. Bu yapıların kristal seviyesindeki küçük parçalarına ise böbrek kumu denir.
Böbrek taşı neden oluşur?
Kişinin genetik yapısı, idrar yollarının yapısındaki bozukluklar, beslenme şekli, sıvı alımındaki yetersizlik böbrek taşının en sık oluşum nedenleridir.
Yeterli su içilse de böbrek taşı oluşabilir
İçilen sıvı ve özellikle su, idrar miktarını arttırarak idrar yollarında biriken mineral kristallerinin temizlenmesini sağlar. Bu da böbrek taşı oluşumuna neden olan kristallerin birikmesine engel olur. Su içilmesi taş oluşumunu engellemeye yardımcıdır ama tamamen ortadan kaldırmaz. Taş oluşmamasına destek için içilen suyun yapısı da önemlidir. Özellikle kalsiyumun iyi çözüldüğü sert sular; yani pH değeri yüksek su tercih edilmelidir.
Böbrek taşı belirtileri
Genellikle en sık belirti gövdenin yan taraflarının ağrısıdır. Taş böbrekten idrar yoluna hareket etmişse, bu ağrı aralıklar halinde şiddetli bir şekilde olur. Bulantı ve kusma sıklıkla eşlik eder. Ağrılar alt karın ve kasıklara yayılabilir. Taş idrar kesesine yaklaşırsa idrar yapım bozuklukları eklenir. İdrarda kan da görülebilir. Bu kanama daha çok tahlilde gözlenir ancak bazı kişiler tahrişe bağlı gözüyle de kanamayı görebilir.
Kimler böbrek taşı düşürür?
Ailesinde taş hastalığı olan kişilerde çok sık görülen böbrek taşı idrar yollarında doğumsal anomalileri olan kişilerde de sık görülebilir. Yanlış beslenme düzeni ve tipi, az sıvı alımı olan ve hareketsiz bireyler yine bu hastalığın tehdit ettiği gruptur.
Böbrek taşı nasıl teşhis edilir?
Şikayetler üzerine kişinin hekim tarafından değerlendirilmesi önemlidir. Ayrıca laboratuvar değerlendirmeleri ile birlikte direkt üriner sistem grafisi, üriner sistem ultrasonu veya düşük doz tüm batın tomografisi gibi radyolojik incelemeler genellikle tanının kolayca konulmasını sağlar.
Böbrek taşı tedavisi
Öncelikle hareket etmiş ve idrar yollarında ilerleyen 5 mm’den küçük taşları kişi tarafından büyük oranda düşürülebilir. İlk tedavi ilaç tedavisidir. Bunun dışında uygulanan tedaviler şöyle sıralanabilir:
Böbrek taşı kırdırma yolları
ESWL (vücut dışı şok dalga) tedavisi: 1980’li yıllardan beri uygulanan bir yöntemdir. Şok dalgaları ses dalgalarının yoğunlaştırılmış şeklidir. Özellikle belli boyuta kadar böbrek taşları veya idrar yollarının daha başında olan taşlara uygulanabilir.
Retrograd intrarenal böbrek taşı tedavisi: Kıvrılabilir uca sahip endoskopik cihazlar ile idrar yolundan girilerek böbrek taşlarının lazer ile kırılması yöntemidir.
Perkütan taş cerrahisi: Bel bölgesinde ciltten girilerek böbreğe ulaşıp endoskopik aletlerin bu yoldan kullanılarak böbrek taşlarının kırıldığı yöntemdir.
Üreterorenoskopi: İdrar yolunda endoskopik aletler ile girilerek düşmekte olan taşların lazer ile kırılması yöntemidir.
Teşhis koyulduktan sonra hekim, taşın yeri, şekli, büyüklüğü ve idrar yollarının durumuna göre size uygun tedaviyi söyler.
Böbrek taşı analizi
Genelde düşürülen ve yapılan işlemler ile elde edilen taş parçalarının kimyasal analizi yapılarak taş tipi belirlenir. Bu analiz sonucuna göre kişiye özel diyet veya ilaç tedavisi ile koruyucu tedavi başlanır. Bu yeni taş oluşumunun engellenmesinde en güvenilir yöntemdir.
Böbrek taşı olanlar nasıl beslenmeli?
- Taşın cinsi bilinmiyorsa, vitaminden zengin, posası bol, düzenli olarak küçük öğünler halinde beslenme önerilir. Bilhassa akşamları ağır yiyeceklerden kaçınmalıdır.
- Sağlıklı beslenme için günde kilo başına 1 gr proteine ihtiyaç vardır ve taşı olanlarda bunun üzerine çıkılmamalıdır.
- Kepekli tahıl ürünleri ve bazı sebzeler yüksek posa içeriği nedeniyle tercih edilmelidir.
- Süt ve süt ürünleri kısıtlanmalı fakat tamamen kesilmemelidir.
- Taşı olan kişilerin bazı sebze türleri özellikle fazla oksalat (ıspanak, kırmızı pancar, şeker kamışı) içerdiği için kısıtlanmalıdır.
- Tuz mutlaka azaltılmalıdır.
- Bilimsel kanıta dayalı herhangi özel bir bitki çayı mevcut değildir. İçeriği tam bilinmeyen karışım halindeki bitki çayları önerilmez.
Böbrek taşı yeniden oluşur mu?
Bazı taşlar kimyasal yapıları nedeniyle tekrara müsaittir. Öte yandan bazı kişilerde de hayat tarzları, beslenme düzenleri ve sıvı alımında yetersizlik nedeniyle taş tekrar oluşabilir.
Böbrek taşı ameliyatından sonra nelere dikkat edilmeli?
Normal vücut ağırlığı ve normal beslenme düzeni korunmalıdır. Hareketsiz bir yaşantıdan kaçınmalı ve en az 2-2.5 litre su içilmelidir. Aşırı terlemeye neden olan durumlarda ek sıvı alımına özen gösterilmelidir. İdrar yollarına ait başka sorunlar varsa (özellikle idrar yolu enfeksiyonu) mutlaka tedavi edilmelidir.
