Kalça Çıkığı Belirtileri
Bebeklerde ve çocuklarda önemli bir ortopedik rahatsızlık olan kalça çıkığı, erken teşhisle ameliyata gerek kalmadan tedavi edilebiliyor. Kalça çıkığı doğum öncesinde oluşabildiği gibi doğumdan sonra da gelişebilir. Bebeklerde ve çocuklarda kalça çıkığı hakkında merak edilenleri anlattı.
Kalça çıkığı nedir?
Kalça eklemini iki anatomik yapı oluşturur. Birisi leğen kemiğinin kalça eklemi yuvasını oluşturan asetabulum kısmı, diğeri ise bu yuvanın içerisine oturan uyluk kemiğinin (femur) baş kısmıdır. Bu iki yapının birbirinden ayrılması durumuna kalça çıkığı denir.
Doğuştan Kalça Çıkığı
Eskiden ‘doğuştan kalça çıkığı’ olarak bilinen bu durum doğuştan gelebileceği gibi doğum esnasında mevcut olan yatkınlık sonrası uygulanacak kundaklama gibi yanlış uygulamalardan sonra da ortaya çıkabilir. O nedenle artık ‘gelişimsel kalça displazisi’ olarak adlandırılır. Serebral palsi hastalığında kalça çevresi kaslarının bazıları diğerlerinden daha fazla kasıldığı için kalçada çıkık zamanla gelişebilir. Bazı durumlarda ise bebek doğduğunda kalçada çıkık çoktan oluşmuştur. Kalça çıkığı genetik bir hastalık olmasa da, aile öyküsünün bulunması halinde bebekte görülme olasılığı artıyor.
Kalça Çıkığı Belirtileri
Kalça çıkığı nasıl anlaşılır? Kalça çıkığı olan bebeklerde görülebilecek ilk belirtilerden biri diz ile kalça arasındaki cilt katlantısında belirginleşme veya iki taraf arasındaki katlantılarda asimetri olmasıdır. Bebeğin altının değiştirilmesi aşamasında kalçalardan birisinin yana tam açılmaması ve hatta bezini çıkarıp takarken kalçasından atlama hissi olması veya ses gelmesi de sık görülebilecek belirtiler arasındadır. Ancak kalça çıkığı olmadan sadece gelişim geriliği olarak görülen displazi varlığında bu muayene bulgularının hiçbiri olmayabilir. Bunu fark edebilmek için ise kalça ultrasonu yapılmalıdır.
Bebeklerde kalça çıkığı tedavisi
Tedavi teşhisin konulduğu yaşa göre değişiklik gösterir. Yenidoğandan 4-6 aylık olana dek bebeklerde yapılabilecek tedavi kalçanın kapalı olarak yerine yerleştirilmesi ve Pavlik bandajı gibi kalçayı yerinde tutacak bir cihaz kullanılmasıdır. Ancak nadiren bu tedavi yeterli gelmeyebilir ve anestezi altında kapalı olarak yerine koyma veya açık ameliyat yapılması gerekebilir. Her hâlükârda yapılacak tedavi sonrasında göğüs hizasından ayağa kadar uzanan alçı yapılması gereklidir. Sentetik (Amerikan) alçı yapılması yapılacak alçının daha hafif olmasını ve çocuğun taşınmasının daha kolay olmasını sağlar.
Kalça Çıkığı Ameliyatı
Kalça eklemi yerine gelmiyorsa ya da yerinde durmuyorsa açık ameliyat ile yerine getirilmesi gerekebilir. Çocuğun yaşının büyüklüğüne ve kalça ekleminin çatısının gelişme durumuna göre açık yerine koyma (açık redüksiyon) ameliyatına çatı (kemik) ameliyatı eklenmesi gerekebilir. Daha büyük çocuklarda ya da doğumda mevcut olan hareket genişliği dar olan sıkı çıkıklarda ise ilave kemik ameliyatları yapılmalıdır.
Kalça Çıkığı Ameliyatı Ne Zaman Yapılır?
Kalça çıkığı ameliyatları en erken yaş 3-4 ay civarında yapılır. Ancak bu yaşlarda sadece bir iki kas gevşetilerek kalça eklemi yerine getirilebilirse de daha büyük yaşlarda (6-12 ay) kalçayı tamamen açarak gevşetme işlemi yapılması gerekebilir. Kemik çatı ameliyatları genellikle ortalama 18 ay civarında yapılır. Teşhisi geciken bebekler yaşlarına uygun olacak şekilde kapalı veya açık ameliyat yöntemleri kullanılarak tedavi edilir.
Kalça Çıkığı Ameliyatı Sonrası 3 Ayda İyileşme
Ameliyat sonrası gövde alçısı yapılmakta olup alçı genellikle toplamda 3 ay tutulur. 3 ayın sonunda alçı tedavisi sonlandırılıp koruma amaçlı cihaz uygulamasına geçilir. Çatı ameliyatı yapıldıysa 6-8 hafta arasında alçı yapılması genellikle yeterli olur.
Kalça Çıkığı Hangi Bebeklerde Görülür?
İlk bebekte görülme olasılığı kardeşlerde görülme olasılığına göre daha sıktır. Anne karnında iken rahim içi suyunun azalması (oligohidramnios) durumunda da kalça çıkığı görülme riski artar. Kalça çıkığı kız bebeklerde erkek bebeklere göre daha sık görülür. Genel olarak kalça çıkığının görülme sıklığı ülkemizde binde beş civarındadır.
Bebeğinizi Kundaklamayın
Anne karnında bebeğin aldığı pozisyon kalça çıkığına zemin hazırlayan en önemli nedenlerden birisidir. Doğum sonrasında bebeğin kundaklama pozisyonunda yani bacakların birbirine yapıştırılarak, kalça ve dizlerinden düzleştirilerek tutulması da bu sorunun gelişimini tetikleyen önemli nedenlerden biridir. Kundaklamanın bu soruna yol açması bacakların bir araya getirilmesinin yanı sıra kalça ve dizlerden düzleştirmeye çalışılmasından ötürüdür. Bebekleri sıkı kundaklama yerine kalçaları “gevşek şekilde” sarılabilir. Özellikle kollarının sarılması da rahat taşınmalarını sağlar. Yani kalçadan aşağısı bebek serbest bırakıldığında durduğu pozisyonda ise bu şekilde tutma kalça gelişiminde olumsuz bir etkiye yol açmaz.
Baş Aşağı Sallandırmayın
Kundaklamanın yanı sıra bebeğin doğduğunda ayaklarından tutulup baş aşağı sallandırılması da kalçadaki olası bir gevşekliğin olumsuz yönde ilerlemesine yol açabilir. Bunların dışında sağlıklı gelişen ve büyüyen bir bebekte kalça çıkığına neden olabilecek başka bir faktör yoktur. Kalça eklemi, anatomisi itibariyle, altta yatan bir gevşeklik veya yukarıda bahsi geçen olumsuzluklar olmadığında kolay kolay çıkık gelişmeyecek şekilde sağlamdır.
Kalça Çıkığı Olan Her Çocuk Geç mi Yürür?
Kalça çıkığı yürüme yaşında ciddi bir geriliğe yol açmaz. Belki sadece birkaç ay fark görülebilir. Ancak bunun da herkeste olacağını söylemek mümkün değildir. Çocuk yürüme yaşı geldiğinde aksayarak da olsa ayağa kalkıp yürür. Tedavi edilen vakalarda da geç yürüme sık görülen bir durum değildir. Tedavi edilmeyen çocuklar aksayarak yürürken tedavi edilen çocuklarda sıklıkla herhangi bir aksama olmaz. Bu durumu yaşamamış olan yaşıtlarından genellikle farkları kalmaz.
Kalça Çıkığı Muayenesi Ne Zaman Yapılır?
Hastalığın tanısında çocuk ortopedi muayenesi oldukça önemli yer tutar. Yapılacak detaylı muayene bulguları ışığında şüphelenilen olgularda kalça ultrasonografisi ile ilk 6 ay içerisinde tanı konulması mümkündür. 4-6 aydan itibaren kalça röntgen grafisi çekilmesi önerilebilir. Yine de öncelik kalça ultrasonografisi olmalıdır.
Kalça çıkığı testi
‘Kalça çıkığı testi’ olarak da bilinen Graf tekniğine göre yapılan kalça ultrasonografisi sonucunda tespit edilen alfa ve beta dereceleri ışığında bir değerlendirme yapılmalıdır. Bebek 3 aylık olduktan sonra yapılan ultrasonda alfa açısı 60 derecenin altında ise tedavi şarttır.
Alçı ile Bezleme Kolaylıkla Yapılabilir
Ameliyattan sonra yapılan alçının içerisinde bebeğin altının bezlenmesi ve bezin değiştirilmesi mümkündür. Hazır olarak satılan standart çocuk bezleri kullanılabilir. Alçının idrar ve gaitadan korunabilmesi için bir bezin uçlarının alçı ile cilt arasına yerleştirilmesi, ikinci bezin ise alçının üzerinden sarılması genellikle bakımı kolaylaştırmaktadır. Alçı rahat yapılmış ise alçı içerisinde iken genellikle hiçbir sızı olmaz, bebek kucağa alınabilir ve olması gereken pozisyonda yatırılabilir.
Kalça Çıkığı Tedavi Edilmezse Kireçlenme Görülebilir
Kalça çıkığının tedavisi yaşla birlikte büyür. Yani yaş arttıkça yapılacak işlemlerin kapsamı genişler. Tedavi edilmeyen tam kalça çıkığı olması halinde çocuk yürümeye başlayınca aksama görülür. Gelişim geriliği varsa ilk 10-15 yıl içerisinde bir sorun yaşamayabilir ancak buluğ çağında veya erken erişkinlik döneminde kalçada ağrı ortaya çıkabilir. Kalça çıkığı tedavi edilmeyen durumlarda kalçada kireçlenme (osteoartrit) görülebilir.
