Çocuklarda alerjiye dikkat
Çocuklarda görülen bazı alerjilerden tedavi yoluyla kurtulabilmek mümkünken bazıları sadece kontrol altına alınabiliyor. İşte farklı alerji türleri hakkında bilmeniz gerekenler…
1. Alerjik bronşial astım
Alerjik bronşial astım, genellikle ilk beş yaş içinde öksürük, hırıltı ve nefes darlığı gibi bulgularla ortaya çıkar. Belirtiler sırasında ateş yükselmez, bazen sadece öksürük, bazen de nefes darlığı gibi ağır durumlar görülebilir. Çocuklar arasında yaklaşık yüzde 1-7 oranında görülen bronşial astım, ev tozu akarları, polenler, evcil hayvanların deri ve tüy döküntüleri, sigara dumanı, hava kirliliği, keskin kokular, soğuk hava, rüzgarlı hava, çok ağlama, çok gülme, stres gibi solunum yollarını rahatsız edici faktörler tarafından tetiklenir. Astım belirtileri görülebilir. Bronşial astımın tedavisi, tetikleyici etmenleri ortadan kaldırmaya yöneliktir ve iyileştirme ilaç tedavisi ile de yapılabilir.
2. Alerjik rinit
Çocuklukda alerji, her yaş içinde (özellikle 5-6 yaşlarından sonra) burun tıkanıklığı, hapşırık, burun akıntısı, burun kaşıntısı, damakta kaşıntı gibi bulgularla ortaya çıkabilir. Alerjik renit, yıl boyunca değişik sürelerde alerjik nezle tipinde ve şiddeti artıp azalarak seyredebilir veya sadece belli mevsimlerde, sıklıkla ilkbahar ayında göz ve burun alerjisi ile birlikte görülebilir. Çocukların yaklaşık yüzde 1-15'inde alerjik rinit görülür. Polenler, ev tozu akarları, evcil hayvanların deri ve tüy döküntüleri, sigara dumanı, hava kirliliği, keskin kokular, soğuk hava, rüzgarlı hava gibi üst solunum yollarını rahatsız edici faktörler tarafından tetiklenir. Çocuklara, tetikleyici etmenleri ortadan kaldırmaya yönelik tedavinin yanı sıra ilaç tedavisi de uygulanır.
3. Atopik dermatit
Atopik dermatit, 6 ay ile 2 yaş arasındaki çocuklarda, yüzde, eklem yerlerinde, kulak arkasında ve gövdede görülür. Atopik dermatit, kaşıntılı, kuru ve kırmızı lezyonlarla ortaya çıkar. Kaşıntı genellikle geceleri artar. Yiyecekler, solunum yoluyla alınan alerjenler, bakteriyel enfeksiyonlar, azalmış nem, terleme, irritanlar (yün, akrilik, sabunlar, deterjanlar) kaşıntıyı artırabilir. Çocukların ortalama yüzde 5’inde atopik dermatit görülür. Ciltte kuruluk, irritan maddeler, stres, sıcak ve terleme, enfeksiyonlar, alerjenler ve besin alerjileri belirtileri başlatır. Atopik dermatit tedavisi, tetikleyici etmenleri ortadan kaldırmaya yöneliktir. Ayrıca atopik dermatit tedavisinde cildin nemlendirilmesi, ağız ya da damar yoluyla ilaçlarla da yapılabilir.
4. Besin alerjileri
Besin alerjileri bebeklik-çocukluk döneminden ve hatta anne karnından başlayarak görülebilir. Besin alerjisi belirtileri, dudaklarda, ağızda, boğazda aşınma, şişlik, kızarıklık, ciltte döküntü, bulantı, kusma, ishal, burun akıntısı, nefes tıkanıklığı, astım, öksürük, hırıltılı solunum, kramp tarzında karın ağrısıdır. İnek sütü, yumurta, balık ve kabuklu deniz ürünleri, soya, buğday, yerfıstığı gibi kabuklu yemişler ciddi reaksiyonlara neden olabilir. Besin alerjisi, çocukların yaklaşık yüzde 5’inde görülür. Besin alerjisi tedavisinde sorunlu gıdalardan uzak durmaya yönelik tedavinin yanı sıra diyet tedavisi de uygulanır.
5. İlaç alerjileri
İlaç alerjisi çocuklarda sık görülmez. Bu, çocuk organizmasının dengesinin yanıtlarının güçlü olması, alerjenle karşılaşma miktarının azlığı ve henüz gelişimini tamamlayamamış bağışıklık sisteminin olmasından kaynaklanır. İlaç alerjisinin belirtileri, döküntü, kurdeşen, ürtiker, ödem deri soyulması, eritem fiks (sabit döküntü), vezikül (içi su dolu kabarcık), mor lekeler, eriteme nodosum (nohut büyüklüğünde ağrılı şişlik), genital bölge kaşıntısı ve nefes alma zorluğu, gözde kızarıklık, çarpıntı, tansiyon düşmesi, uykuya eğilim, dikkat bozukluğu, kusma, karın ağrısı, bulantı ve baş ağrısıdır. İlaç alerjileri, ilaç ilk kez kullanıldığında değil, birkaç kez kullandıktan ve bir süre ara verildikten sonra tekrar kullanıldığında görülebilir. Ayrıca ilaç alerjileri kullanılan ilacın formuna göre çeşitli reaksiyonlar şeklinde de görülebilir. Bir ilaç reaksiyonundan şüphelenildiğinde doktora başvurulması ve bulguların baskılanmasına yönelik ilaç alerjisi tedavisi yapılması önerilir.
6. Evcil hayvan alerjileri
Çocuklarda daha sık görülen hayvan alerjilerinde, kişinin ailesinde alerjiye yatkınlık bulunuyorsa, edinilen evcil hayvana karşı alerjik tepki görülebilir. Evcil hayvan alerjileri, burunda akıntı ve tıkanma, gözde kaşıntı ve sulanma, astım, egzama ve kurdeşen gibi belirtilerle ortaya çıkar. Chincilla (kedi cinsi) ve kısa tüylü fino köpeği, at, kedi dahil evcil hayvanların çoğu alerji belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Hayvanlardan uzak durmanın yanı sıra ilaçlar ve aşıylada evcil hayvan alerjileri tedavi edilebilir.
7. Böcek alerjileri
Böcek alerjileri böcek ısırmasıyla meydana gelir. Genellikle ilk 4 saat, ısırma bölgesinde şişlik, kızarıklık, kabarma, döküntü, morluk ve ağrı oluşur. Çocuklarda en sık görülen böcek alerjileri sivrisinek ve arı sokmalarıdır. Arı sokmasında yapılacak ilk yardım, arının iğnesini çıkarmaktır. Daha sonra arının deride sokarak şişlik ve kızarıklık oluşturduğu yeri amonyaklı ya da karbonatlı suya batırılmış bir bezle silerek pansuman yapılması önerilir. Eğer karbonat ve amonyak yoksa soğan, sarımsak veya maydanoz da kullanılabilir. Böcek sokmalarında yapılacak ilk yardım ise böceğin soktuğu bölgeye amonyak, karbonatlı su veya sirke ile temizlemek ve üzerini temiz bir bez veya o anda varsa gazlı bez ile sarmaktır. Ayrıca böceğin soktuğu kol, bacak gibi organların hareket ettirilmemesi gerekir.
8. Ürtiker (kurdeşen)
Ürtiker (kurdeşen) çocukluk yaşlarında, deride boyutları birkaç mm den 8-10 cm’ye dek değişebilen boyutlarda kızarık, kabarık, sınırları belirgin, kaşıntılı deri belirtileri ile ortaya çıkar. Derideki her bir bulgu genellikle 1-24 saatte kaybolurken yakınında yeni bir benzer belirti de ortaya çıkabilir. Ürtikerin oluşmasına besin alerjisi, ilaç alerjisi, polen alerjisi, böcek (arı) sokması, parazit, enfeksiyon, fiziksel, psikolojik, kalıtsal faktörlere bağlı durumlar neden olur. Çocukların yaklaşık yüzde 10’unda görülür. Çeşitli besinler (inek sütü, yumurta akı, besin katkı maddeleri, kuru yemiş, fındık, fıstık, kabuklu deniz hayvanları, balık vs.), çeşitli ilaçlar, polenler, arı zehiri gibi alerjenler kurdeşen belirtilerinin ortaya çıkmasını yol açar. Kudeşen tedavisi ilaç, şurup, hap, merhem ve iğne ile yapılabilir.
