Bebek ve çocuklarda alerji yapan besinler
Bağışıklık sisteminin normal şartlarda zararsız olan bir besin maddesini yanlışlıkla zararlı olarak algılaması sonucu ortaya çıkan reaksiyonlar besin alerjisi olarak adlandırılır. Her türlü besinin alerji yapma potansiyeli bulunur. Ama bazıları diğerlerine göre daha sık besin alerjisine neden olabilir. Çocuklarda besin alerjisi en çok bu gıdalarda görülür; süt, yumurta, buğday, yer fıstığı, ağaç fındıkları (fındık, ceviz vb), balık, kabuklu deniz ürünleri, susam ve kivi. Sıkça çikolata ve kakao tüketimi nedeniyle alerjik burun akıntısı, migren, deride kızarma, kaşıntı ve sindirim sistemi bozuklukları görülebilir. Nadiren bal da çocuklarda besin alerjisine yol açabilir.
Çocuklarda besin alerjisini hafife almayın
Çocukluk döneminde görülen besin alerjileri kimi zaman gelişme süreci içinde kendiliğinden kaybolur kimi zaman da devam edebilir. Besin alerjisi belirtileri tüm sistemlerde ortaya çıkabilir. Vücutta besin alerjisi belirtileri sonucu; ciltte kurdeşen ( ürtiker) benzeri döküntü, kuruluk, kaşıntı ve sulanma ile karakterize olan atopik dematit görülebilir. Gastrointestinal sistemde ağızda kaşıntı ve ödem ile kendini gösteren ağız alerjisi olabilir. Solunum sisteminde ise besin alerjisi belirtileri hem üst hem de alt solunum yollarını ilgilendirebilir. Besin alerjisi geliştiğinden şüphelenilen çocukların vakit kaybetmeden bir uzmana muayene olması önerilir. Tedavi edilmemesi halinde nefes darlığından bulantıya, kusmadan kaşıntıya kadar tüm organ sistemlerini tutabilen bulgular ile soruna neden olan bu rahatsızlık, ileri vakalarda yaşam kaybı nedeni dahi olabilir.
Çocuklarda besin alerjisi büyüyünce geçer mi?
Çocukluk döneminde ortaya çıkan besin alerjilerinde besinin diyetten çıkarılması ile besine karşı tolerans gelişimi ve besin alerjilerinin ortadan kalkmasına sıkça rastlanır. Bu dönemde en sık inek sütü alerjisi görülür. Bu sorun, çocuk büyüdükçe ortadan kaybolabilir. Yumurta alerjileri de genellikle 5 yaşından sonra önemli ölçüde ortadan kalkabilir. Yer fıstığı, fındık ve ceviz gibi kuruyemişlerle balık ve kabuklu deniz ürünlerine karşı oluşan alerjilerde ise sorun giderilse bile mevcut alerji ömür boyu devam edebilir.
Çocuklarda besin alerjisi nasıl tedavi edilir?
Besin alerjisi temelde, alerji yapan besinin diyetten çıkarılmasıyla tedavi edilebilir. "Eliminasyon diyeti" olarak adlandırılan bu yöntemde, alerji oluşturan besin diyetten elenirken, bu besinin içinde olduğu her şeyin diyetten çıkarılması gerekliliğinin hastaya belirtilmesi önem taşır. Örneğin inek sütü alerjisi olan çocuğun süt ve süt türevlerini içeren hiçbir besin maddesini yememesi gerekir. Sütün yanı sıra peynir, yoğurt ya da bunlardan yapılan gıdaların tüketilmemesi de önemlidir. Tedavi edilmeyen besin alerjileri hayati riske yol açabilir. Özellikle son yıllarda artan yer fıstığı ve ağaç fıstıklarına bağlı alerjilerde anafilaksiye bağlı ölümlere sıkça rastlandığı da unutulmamalıdır.
Çocuğunuzda besin alerjisinden şüpheleniyorsanız...
Anne babaların kendilerince besin alerjisi tanı koymaması ve besin kısıtlamasına gitmemesi gerekir. Gereksiz yere uygulanan kısıtlamalar çocukların büyüme ve gelişimi için çok önemli bir besinden mahrum kalmasına neden olabilir. Besin alerjilerinin kontrolünde yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat edilmesi, diyette alerjiye neden olabilecek maddelerin mutlaka kısıtlanmasının yanı sıra bunların yerine konabilecek olanların öğrenilmesi gerekir. Bu konuda bir beslenme ve diyet doktorundan yardım almak ebeveynlere yardımcı olabilir. Ayrıca süt, yumurta, fındık ve fıstık, birçok hazır gıdanın içinde kullanıldığı için etiket bilgisi okuma alışkanlığının mutlaka kazanılması gerekir.
Alerjiye neden olan besin vücuda girdiğinde neler olabilir?
Bir besin farklı kişilerde farklı belirtilere neden olabildiği gibi aynı kişide, farklı zamanlarda, farklı dozlarda, farklı tepkilere de neden olabilir.
Besin alerjisi belirtileri
Deride: Kaşıntı, kızarıklık, yanma, ürtiker, anjiyo-ödem, atopik dermatit ve egzama ile ağız içi mukozası, dudaklar ve dilde kaşıntı veya şişlik,
Sindirim sisteminde: Bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı, kolik, reflü, şişkinlik, gaz, kramp, gaitada kan görülmesi,
Kardiyovasküler sistemde: Hipotansiyon, baş dönmesi, şok ve anaflaksi,
Solunum sisteminde: Burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve burunda kaşıntı başta olmak üzere hapşırma, boğazda kaşıntı, seste kalınlaşma, öksürük, göğüste daralma hissi, nefes darlığı ve vizing olarak adlandırılan hırıltılı soluma görülebilir.
Besin alerjisi anne karnında başlayabiliyor
Bebeklerde besin alerjisi bebeklik döneminden ve hatta anne karnından başlayarak insan hayatını etkileyebilir. Besin alerjileri çocuklarda yüzde 2-8, yetişkinlerde yüzde 1, tüm nüfusta ise yüzde 2 oranında görülür. Hamilelik döneminde beslenme ve çevre şartları alerjiye genetik yatkınlığı olan bebekler için önem taşır. Bu dönemde sağlıksız beslenme, alerjiye genetik yatkınlığı olan doğmamış bebekler için tehlikedir ama sağlıklı beslenme ile bebeğin bağışıklığındaki alerjinin engellenmesi mümkün olabilir. Besin alerjisi sorunuyla ilgili bulguların ortaya çıkması için kişinin birkaç kez alerjiye yol açan besine maruz kalarak duyarlı hale gelmesi beklenir. Yapılan araştırmalara göre, toplumun en az yüzde 15-20’lik kısmı yediği bir besinin kendisini rahatsız ettiğine inanır.
