Bayılma (Senkop) Nedir?
Bayılma (Senkop); kısa süreli, yüzeysel ve geçici bir bilinç kaybıdır. Halk arasında bayılma, baygınlık ve kendinden geçme denilen; tıp dilinde ise senkop olarak adlandırılan rahatsızlık, genellikle beyne giden kan akımının geçici olarak yetersiz kalmasından kaynaklanırken en sık olarak kan basıncının çok düşük olması ve kalbin yeterli düzeyde oksijeni beyne ulaştıramaması durumunda ortaya çıkıyor.
Bayılma (Senkop) belirtileri
Bayılma belirtilerini kişi bayılmadan kısa bir süre önce hissedebilir. Bayılma belirtileri arasında şunlar bulunur:
- Baş dönmesi,
- Fenalık hissi,
- Bayılma hissi,
- Bacaklarda uyuşma,
- Bilinçte bulanıklık,
- Baş dönmesi,
- Yüzde solgunluk,
- Üşüme, terleme,
- Sıcak basması,
- Hızlı ve zayıf nabız,
- Bulantı,
- Güç kaybı,
- Yere düşme.
Bayılma (Senkop) Neden Olur?
Bayılma, beyne giden kan akışının azalması sonucu oluşur. Bayılma nedenleri arasında şunlar bulunabilir:
- Korku, aşırı heyecan,
- Sıcak, yorgunluk,
- Aşırı terleme ve ishal gibi nedenlerden kaynaklanan sıvı kaybı,
- Kapalı ortam, kirli hava,
- Aniden ayağa kalkma,
- Kan şekerinin düşmesi,
- Şiddetli enfeksiyonlar,
- Şiddetli ağrı.
Bayılma, bazen hayatı tehdit edebilecek bazı önemli hastalıkların bir belirtisi de olabiliyor. Bayılma nedenleri arasında şunlar da yer alabilir:
- Bazı kalp hastalıkları,
- Akciğer hastalıkları,
- Nörolojik, psikiyatrik bozukluklar,
- Kan şekeri düşüklüğü gibi metabolik sorunlar,
- Bazı ilaçların kullanımı bayılmaya neden olabilir.
Egzersiz esnasında, çarpıntı ve düzensiz kalp atımları sonucu yaşanan bayılmanın mutlaka önemsenmesi gerekiyor. Bayılan kişinin ailesinde sık bayılan veya beklenmedik biçimde aniden ölen birisi olması durumunda da mutlaka hekime başvurulması gerekiyor.
Bayılma en çok kimlerde görülüyor?
Bayılma, her yaşta ortaya çıkabiliyor ancak çocuklar ve gençlerde daha sık görülüyor. Genellikle ayaktayken yaşanan bayılmanın hemen öncesinde sıklıkla sıcaklık hissi, bulantı, baş dönmesi göz kararması gibi belirtiler görülüyor. Bayılmanın süresi uzadığında vücutta kasılmaları tetikleyebiliyor, idrar kaçırmaya yol açabiliyor. Bu durum kimi zaman epilepsi (sara) atakları ile karıştırılabiliyor. Ancak epilepsi başta olmak üzere bilinç kaybı ile seyreden çeşitli nörolojik rahatsızlıkların vazovagal senkoptan ayırt edilmesi oldukça önem taşıyor ve mutlaka nörolojik değerlendirme gerekiyor.
Çocuk ve gençlerde bayılmanın altında yatan neden genellikle yapısal bir kalp hastalığı veya ritm bozukluğu olmuyor. Bu nedenle ayrıntılı tanısal tetkiklere nadiren ihtiyaç duyuluyor. Hekim tarafından yapılan kalp atım hızı ve ritminin değerlendirilmesi, ayakta ve yatarken kan basıncı ölçümü gibi ayrıntılı bir sorgulama ve fizik muayene, çoğu kez tanı için yeterli görülüyor. Bazı kişilerde ise kalp kökenli bayılma nedenlerini aydınlatabilmek için elektrokardiyogram, ekokardiyografi, egzersiz stres testi, holter monitörizasyonu, koroner anjiyografi, elektrofizyolojik inceleme gibi ileri tanı yöntemlerinin devreye sokulması gerekebiliyor. Bu noktada; mutlaka tilt testine başvurmak gerekiyor.
Bayılma nasıl tedavi ediliyor?
Bayılma yaşayan kişinin EKG ve diğer kalp tetkikleri normal ise tilt testi uygulanıyor ve bayılmanın nedeni kolayca saptanıyor. Test sonucunda ciddi bir hastalıktan kaynaklanmadığı anlaşılan atakların önlenmesi için bol su içilmesi, düzenli egzersiz yapılması, aşırı sıcak ve uzun süre ayakta kalmak gibi bayılmayı tetikleyen durumlardan kaçınılması öneriliyor. Kişinin sıcak basması, terleme, fenalık hissi, bulantı, baş dönmesi, ani başlangıçlı, genel bir güçsüzlük hali gibi belirtiler hissettiği anda oturması veya yatması gerekiyor. Bazı insanlarda atakları engellemek için ilaç kullanımı, nadiren ise kalp pili takılması gerekebiliyor. Kardiyoloji ve nöroloji uzmanlarını bünyesinde barındıran Senkop Kliniği, senkop geçiren kişilerde bayılma mekanizmalarını aydınlatarak tedavi ve yaşam tarzı değişikliği önerilerinde bulunuyor.
Tilt testi nasıl yapılıyor?
Bayılma nedenleri halk arasında ‘Eğik masa’ denilen tilt testi ile saptanabiliyor.Tilt testinde bayılma yaşayan kişi, hidrolik olarak baş kısmı kaldırılabilen bir masaya yatırılıyor, emniyet kayışları ile güvenliği sağlandıktan sonra yatar pozisyonda kan basıncı ve kalp hızı ölçülüyor. Sonrasında masanın baş kısmı 60-70 dereceye kadar kaldırılarak kan basıncı ve kalp hızı ölçümleri 20-35 dakika arasında değişen süreler boyunca periyodik olarak tekrarlanıyor. Tilt testi esnasında kişi genellikle kalp hızı ve/veya kan basınçlarının ani düşmesi sonucu bayılırken, masanın yeniden yatar pozisyona alınması ile beraber kan basıncı, kalp hızı ve bilinç hızla normale dönüyor. Tilt testi yaklaşık 45 dakikada tamamlanıyor.
