Şah damarı tıkanıklığı
Baş dönmesi, göz kararması ve hafif denge kayıpları… Çeşitli sağlık sorunlarının belirtileri arasında yer alan bu şikayetler, günlük yaşam kalitesini oldukça olumsuz etkiliyor. Ancak sıklıkla baş dönmesi veya göz kararması yaşayan tansiyon ve diyabet hastalarının, bu belirtilerde çok daha dikkatli olması gerekiyor. Çünkü bu belirtiler aynı zamanda şah damar tıkanıklığına da işaret ediyor.
Karotis arterleri, boynun her iki yanında yer alıyor. Halk arasında ‘şah damarları’ olarak bilinen karotis arterleri, beyne oksijence zengin kanı ulaştırıyor. Vücut için hayati öneme sahip beyin dolaşım sisteminin bir parçası olarak çalışan bu damarlar, yüz, boyun ve saçlı derinin arteriyel dolaşımını da sağlıyor. Damar iç duvarında yıllar içinde biriken ateromplaklarına bağlı oluşan şah damar tıkanıklığının belirtileri arasında, özellikle yatan veya oturan kişinin aniden ayağa kalkması ile oluşan sendeleme, göz kararması, baş dönmesi ve bayılma yer alıyor. Bu belirtiler çok üzerinde durulmasa da yaşam konforunu ciddi şekilde olumsuz etkileyebiliyor.
İlaç dozu yetersiz sanılıyor
Bu gibi durumları çoğunlukla tansiyon dalgalanmaları veya şeker düşüklüğüne bağlama eğilimi olabiliyor. Tansiyon veya diyabet sorunu olan kişiler, bu şikayetlerin kullanılan ilaçların doz değişimleriyle kaybolabileceğini düşünüyor. Ancak bu şikayetleri olan kişilerde boyun damarlarının daralmış veya tıkanmış olması ihtimalinin kesinlikle göz ardı edilmemesi gerekiyor.
Felç geçirmeye yol açıyor
Beyin, normal fonksiyonlarını yerine getirebilmek için vücutta dolaşan kanın yüzde 20’sinden faydalanıyor. Dakikada yaklaşık 1 litre ihtiyaç duyan beyne kanın büyük çoğunluğu şah damarları tarafından ulaştırılıyor. Boyun damarlarında oluşabilecek bir daralma veya tıkanma da beyne ihtiyaç duyduğu kanı taşıyamayınca, göz kararması, unutkanlık, baş dönmesi, kısa süreli konuşma veya görme bozuklukları gibi şikayetler başlıyor. Daha ileri daralmalarda bayılmalar görülebiliyor. Beynin bazı bölgelerine kan gitmemesi, daralan şah damarları içinde kan pıhtıları birikmesi ve beyne yerleşmesi ani ölüm veya kalıcı felçlere neden olabiliyor. Bu nedenle şah damarları tıkanıklığının, en az kalp damar tıkanıklığı kadar önemsenmesi gerekiyor.
Yılda 1 kez ultrason çektirmek yeterli
Boyun damarlarında yaş, sigara, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, ailede damar hastalığı bulunması, daralma veya tıkanmayı tetikleyen risk faktörleri olarak sıralanıyor. Yukarıdaki belirtiler veya bu risk faktörleri bulunan kişilerin yılda 1 kez şah damarı doppler ultrasonu ile incelenmesi öneriliyor. Zahmetsiz ve ağrısız bu yöntem sayesinde rahatsızlığın kalıcı kötü sonuçları engellenebiliyor.
Hafif darlıklarda ilaç tedavisi uygulanıyor
Şah damarında hafif derecedeki darlıklarda ilaçla koruma ve takip yapılıyor. İleri derecedeki darlıklarda damarın durumuna göre stent veya açık ameliyat yöntemi uygulanabiliyor. Uzun ve düzensiz yapıda daralmaları olan kişiler ise, narkoz verilmeden yarım saatlik bir operasyon ile uyanık ameliyat edilebiliyor. Bu kişiler çoğunlukla ertesi gün sağlıklı bir şekilde taburcu ediliyor.
