Bağışıklık sistemi nedir?
Sağlıklı bir bağışıklık sistemi kendimizi iyi hissetmemizi, iyi görünmemizi ve enerjimizi daha iyi kullanmamızı sağlar. Bizi enfeksiyonlardan, kanserlerden ve çevresel zararlardan korur. Ayrıca yanık ya da ameliyat sonrası iyileşmede de sağlıklı bir bağışıklık sistemi gerekir.
Vücudumuz farklı enfeksiyon ve toksik ajanlarla savaşmak için özel bir sisteme sahiptir. Bu sisteme bağışıklık sistemi denir. Bağışıklık sisteminin görevi organizmaların vücuda girmesini önlemek veya vücuda giren organizmaların yayılmalarını önlemektir.
Vücudumuzda bağışıklık sistemi doğal ve kazanılmış bağışıklık sistemi olarak 2'ye ayrılır:
Doğal bağışıklık sistemi: Etken spesifik olmayan, yani yabancı maddelere karşı özgüllüğü olmayan bulunmayan, hastalık yapıcı etkenlerin vücuda ilk girdiklerinde karşılaştıkları bağışıklık yanıtı oluşturur.
Kazanılmış bağışıklık sistemi: Etkene özgü olarak değişkenlik gösterip, hafıza oluşturabilen bağışıklık yanıtıdır.
Diyet, bağışıklık sisteminizi etkileyebilir
Antioksidanlar bağışıklık sistemini güçlendiren etmenlerden biridir. En önemli antioksidanlardan bazıları C, A, E vitaminleri ve selenyumdur. Bu antioksidanların çoğu sebzeler, meyveler, tam tahıllı besinler ve kuru baklagillerde yoğun olarak bulunur. Bağışıklık sistemini güçlü tutmak için bu besinlerin uygun miktarlarda düzenli olarak alınması gerekir. Yanlış diyetler, dengesiz ve yetersiz diyetlerdir. Bu diyetlerde sadece kalori değil vücudun ihtiyacı olan antioksidan alımı da yetersiz kalabilir. Bunun sonucunda da bağışıklık sistemi olumsuz etkilenebilir.
Bağışıklık sistemi nasıl güçlenir?
Yediğimiz besinlerle alınan tüm besin öğelerinin belli emilim oranları vardır. Bu emilim oranlarını, o besin öğesine olan ihtiyaç, posalı beslenmek, karışık beslenmek, hareket etmek gibi birçok faktör etkiler. Egzersiz yapmak aldığımız besinlerdeki besin öğelerinden daha fazla faydalanmak adına çok önemlidir. Ağır spor yapmak vücudu birçok mekanizmasını etkileyerek bağışıklık sistemine zarar verebilir. Bu nedenle orta düzeyde düzenli aktivite yapmak besinlerin doğru emilmesini sağlar, dolayısıyla bağışıklık sistemini olumlu etkiler. Yüzme, yürüyüş ya da bisiklet sürmek gibi aktivitelerden haftada 4 kez 30 dakika yapmak vücudun bağışıklığını güçlendirir.
Meyve sularındaki şeker de zararlı
Günlük hayatımızda tükettiğimiz hatta kış aylarında bağışıklık sistemimizi güçlendirdiğini düşündüğümüz taze sıkılmış meyve suları içinde bulunan şeker, aslında dolaylı yoldan bizi hasta edebilir. Glikoz , fruktoz, sükroz veya posası tamamen alınmış taze sıkılmış meyve suyu dahil fazla karbonhidrat tüketmek yabancı maddeleri ve mikroorganizmaları yok eden akyuvarların bu aktivitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Akyuvar, hücre işlevi enfeksiyonlara karşı kullanılan savunma mekanizmasının önemli bir bölümünü oluşturduğundan, aktivitelerinin bozulması doğal olarak bağışıklık sistemi işlevini tehlikeye atar. Yani beslenme rejiminde çok fazla şekere yer verilmesi akyuvar hücrelerinin (bağışıklıkta önemli olan hücreler) aktivitesinin azalmasına yol açar. Bu durumda vücut soğuk, sıcak veya mikroplara karşı koyamaz hale gelebilir.
Doğal bağışıklık sistemi güçlendirici: Anne sütü
Yenidoğan bebek hayatının ilk aylarında dış faktörlere ve hastalıklara karşı oldukça duyarlıdır. Bebeğin kendi savunma mekanizmasını oluşturan yapı taşlarının sentezlenmesi genellikle altıncı aydan sonra başlar. Bu döneme kadar bebeğin bağışıklık sistemini anneden geçen koruyucu antikorlar (vücuda giren herhangi bir yabancı maddeye karşı vücudun meydana getirdiği savunma maddeleri) oluşturur. Anneden bebeğe koruyucu antikorların geçişi özellikle gebeliğin son haftalarında olur. Bu nedenle zamanında doğmuş bebeklerin bağışıklık sisteminin, prematüre doğmuş bebeklere göre daha güçlü olduğu bilinmektedir. Anne sütü de bağışıklık sistemini oluşturan yapı taşları bakımından çok zengindir. Bu nedenle anne sütü ile beslenen bebeklerin bağışıklık sistemi çok daha güçlüdür. Anne sütü ile beslenmenin özellikle teşvik edilmesi ve bebeğin ilk altı ayında temel besin maddesinin anne sütü olması büyük önem taşır.
Zayıflamak bağışıklık sistemini nasıl etkiler?
Yetersiz ve dengesiz diyet yaparak zayıflamak ve haftada 0,5 - 1 kg'ın üzerinde kilo vermek bağışıklık sistemini zayıflatır. Dengeli bir diyette her besin grubundan besin bulunur. Bağışıklığı yüksek tutmak için her gün yeteri kadar sebze ve meyve tüketmek ve beslenmede omega 3 yağ asitlerini, kaliteli proteinleri mutlaka bulundurmak gerekir. Çeşitli beslenmek ve hareketli olmak bağışıklık sistemini güçlü tutmak için çok önemlidir. Vücudun besin öğelerine olan tüm ihtiyaçları besinlerden sağladığı ve birçoğunun vücutta hiç üretilmediği unutulmadan beslenmek gerekir.
Probiyotiklerin faydaları
Yeterli miktarda yenildiği zaman insan veya hayvan sağlığını olumlu olarak etkileyen mikro organizmalara probiyotik denir. Bağırsaktaki bazı mikro organizmaların çoğalmasını sağlayan veya aktivitesini uyaran ve insan veya hayvan sağlığını olumlu olarak etkileyen maddelere (besinsel lifler gibi) ise prebiyotik denilmektedir. Tüketilmesi bağırsak florası için yararlı etkilere sahip canlı bakteriler bileşimini içeren besinler olarak tanımlanmaktadırlar. En önemli probiyotik yiyecek yoğurttur. İshal ile besin alerjilerinin önlenmesi ve iyileştirilmesinde önemli faydaları vardır. Sindirimi kolaylaştırırlar ve bağırsaklarda üretilen vitaminlerin sentezinde rol alırlar. Sütteki laktozun laktik asit bakterileri tarafından laktik asite çevrilmesi ile oluşan yoğurt, içinde bulunan yararlı bakteriler sayesinde probiyotik etki yaparak hem çocukların hem de erişkinlerin bağışıklık sistemini güçlendirir.
Vitaminler bağışıklığı güçlendirir mi?
Vitamin haplarında genellikle A, B, C ve D vitaminlerinin yanı sıra kalsiyum, demir, magnezyum gibi mineraller de bulunur. Çocukluk döneminde vitaminler ile demir ve kalsiyum gibi minerallerin fiziksel ve zihinsel sağlık açısından önemi büyüktür. Genel kaide, düzenli beslenen bir çocuğun 5 yaşına gelene kadar sadece D vitamini, beslenme problemi olan çocukların ise multivitamin kullanmasıdır. Demir eksikliğine bağlı kansızlık durumu, büyümenin hızlı ve beslenme problemlerinin de yoğun olduğu çocukluk döneminde önemli bir sorundur. Eksiklik erken tanınıp yerine konulmazsa öğrenme yeteneğinde azalmaya, okul performansında düşmeye ve bağışıklık sisteminde zayıflamaya neden olabilir. Vitamin eksikliklerinin tespiti ile gerekiyorsa vitaminlerin takviye edilmesinde hekiminize danışmak önemlidir.
Kış aylarında bağışıklık sistemi neden zayıflar?
Kış aylarında güneş ışığının daha az görülmesi nedeniyle vücudun bütün sistemleri zayıflar ve metabolizma yavaşlar. Buna bağlı olarak da bağışıklık sistemi, kalp-damar yolları, kan şekeri ve kilo da etkilenir. Bu nedenle kış aylarında daha çabuk kilo alımı, daha sık hastalanma gibi durumlar görülebilir.
