Aşil Tendonu Nedir?
Aşil tendonu, baldır kasını topuk kemiğinize bağlayan kalın, güçlü ve lifli bir yapıdır. Bu tendon insan vücudunda yer alan en büyük ve en kuvvetli tendondur. Aşil tendonu, ayağımızı aşağı hareket ettirmemize, yürümemize, koşmamıza, parmak uçlarımızda durmamıza ve zıplamamıza yardımcı olur.
Aşil tendonu yırtılması ya da kopması durumları sıklıkla spor sırasında gerçekleşir ancak günlük hayattaki bazı aktiviteler sırasında da bu sorun yaşanabilir. Günlük hayatta yaşanabilecek düşme, ayağın boşluğa denk gelerek kontrolsüz basması, ayak bileği burkulması, yürürken tökezleme gibi sorunlar da yırtılma ve kopmaya neden olabilir.
Spor sırasındaki yırtılmalar ise genellikle ani duruşlar ve ani hızlanmalar gerektiren futbol, tenis, squash, basketbol, dans, koşu, jimnastik, beyzbol ve voleybol gibi sporlar sırasında yaşanır. Çünkü ani hızlanmalar ve duruşlar sırasında aşil tendonuna çok fazla yük biner.
Aşil Tendonu Yaralanma Teşhisi
Aşil tendonu yırtılması şüphesi sonrasında doktora görünmenizde fayda var. Bazen ayak burkulması olarak görülen bir durum bile aşil tendonu yırtılması – kopmasına neden olabilir. Doğru tanının konulabilmesi için doktorunuz yaptığı muayenede yürümenizi ve koşmanızı isteyerek durumunuzu gözlemler. Muayene sırasında baldır bölgenizi kasacak hareketler yapılması ile tendonun kopup kopmadığı ya da ne derece hasar gördüğü anlaşılır. Emin olamaması halinde doktorunuz görüntüleme yöntemlerinden de yararlanabilir.
Aşil Tendonu Tedavisi
Yırtılmış ya da kopmuş aşil tendonları için iki farklı tedavi şekli vardır. Yaşınız ileriyse ve çok fazla hareket etmiyor, tendonlarınızı zorlamıyorsanız veya kısmi bir yırtık varsa doktorunuz ameliyatsız bir tedavi seçebilir.
Ameliyatsız tedavide fizik tedavi, önerilen esneme ve güçlendirme egzersizlerinin yapılmasını içerir. Bunların yanı sıra ultrason ve şok dalga tedavisi de gerekebilir. Bu tedavi yöntemlerine ek olarak tendon üzerine binen yükü hafifletmek ya da hareket etmesini önlemek için bacağın alçıya alınması, özel yürüyüş botu kullanılması ya da topuk koruyucu aparatlar da önerilebilir. Alçı tedavisinde ayak bileği ve baldır bölgesi ayak bileğiniz hafif derecede aşağıya bakacak şekilde sabitleme işlemi yapılır. Tam iyileşme için daha uzun bir yolunuz olacak ve tendonu yeniden yaralama riskiniz daha yüksek olacak.
Aşil Tendonu Nerededir?
Aşil tendonu, bacağınızın alt kısmının arkasında, kas dokusunun bittiği yerden ayak topuğunuza kadar uzanır.
Aşil Tendonu Kopması Nedir?
Aşil tendonu kopması ya da yırtılması yaygın yaşanan bir durumdur. Aşil tendonu kopma noktasına kadar gerildiğinde ani şekilde gelişir. Aşil tendonunda yaşanan bu sorun hafif ya da orta seviyede gerçekleşebilir. Bu tendonun kopması ya da yırtılması tendonun topuk kemiği ile birleştiği nokta ile baldıra doğru olan yaklaşık 6 santimetrelik bir bölümde yaşanır. Bunun nedeni ise ilgili bölümdeki kan akışının zayıf olmasından kaynaklanır.
Aşil Tendonu Kopması Belirtileri
Aşil tendonunun kopması ya da yırtılması sırasında aniden baldırınızın arka bölümünden kopma sesine benzer bir ses hissedilir (bazı vakalarda bu durum hissedilmeyebilir). Kişi yırtılma – kopma sırasında baldırına darbe almış gibi hisseder. Ani gelişen bu olayın ardından şiddetli bir ağrı hissedilir. Güçlü ağrı nedeniyle sorun yaşayan kişi yürümekte zorlanır.
- Diğer belirtiler şöyle sıralanır;
- Şiddeti ağrı ve topuk civarında şişme, morarma,
- Sorunlu bacağı aşağı bükememe,
- Parmak uçlarına yük binmesi sırasında sorun yaşanması,
- Yokuş yukarı çıkarken ağrı.
Aşil Tendonu Kopması Ne Kadar Sürede İyileşir?
Yırtık bir aşil tendonunun tam iyileşmesi tipik olarak yaklaşık 3-6 ay sürer.
Aşil Tendonu Yırtılmasında Risk Unsurları
Aşil tendonu yırtılması – kopması kadınlara göre erkeklerde daha çok yaşanır,
- 30-40 yaş arası erkeklerde tendon kopması daha sık görülür, 60 yaşından sonra ise erkeklerde ve kadınlarda gündelik zorlanmalar nedeniyle kopmalar yaşanır,
- Spor yapmak tendonu zorlayabileceği için risk yaratır,
- Yüksek topuklu ayakkabılar tendonları zorladığı için kopma – yırtılma ihtimalini artırır,
- Tedavi amaçlı ayak bileği bölgesine yapılan steroid enjeksiyonu tendonların zayıflamasına sebebiyet vererek kopmalara neden olabilir,
- Romatoid artrit, lupus, gut ve diyabet gibi sağlık sorunları aşil tendonlarınızı zayıflatabilir,
- Bazı antibiyotik çeşitleri tendon yırtılmasını kolaylaştırabilir,
- Aşırı kilolu kişilerde aşil tendonu zorlanacağı için yırtılma ve kopmalar görülebilir,
- Engebeli zeminlerde çalışanlar da risk grubunda yer alır.
Aşil Tendonu Ameliyatı
Aktif hayatın içinde olan genç ve orta yaşlı kişilerde aşil tendonu yırtılması – kopması sorunu için genellikle aşil tendonu tamir ameliyatı önerilir. Aşil tendonu ameliyatının, tendonunuzun yaralanmasından sonraki ilk dört hafta içerisinde yapılması önerilir. Cerrahınız, ayak bileğinizin arkasından aşil tendonunuza ulaşarak tendonunuzun iki ucunu birbirine diker. Gerekli görmesi halinde başka güçlendirme işlemleri de yapabilir. Ameliyat sonrasında iyileşmenin başarılı olması için bacağınızın alt bölgesi alçı ile zorlanmayacak şekilde sabitlenir.
Tedaviniz cerrahi ya da cerrahi dışı olsun; mutlaka fizik tedavi gereklidir.
Aşil Tendonu Sorunu Yaşamamak İçin Bunlara Dikkat!
- Baldır kaslarınızı egzersizlerle gerin ve kuvvetini artırın. Germe sırasında bir direnç hissedene kadar gerin fakat bu işlemi ağrı yaratmayacak seviyede tutun,
- Spor ayakkabılarınızın ayağına tam olmasına dikkat edin,
- Egzersiz mesafelerini, süresini ve periyodunu zamana yayarak mesela haftada bir kez yüzde 10 artırın,
- Spor öncesi ısınma hareketleri yapmayı ihmal etmeyin.
Aşil Tendonunuzun Yırtıldığından Şüpheleniyorsanız…
Yırtık – kopuk aşil tenonu tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Bu nedenle kendi kendine geçmesini beklemek yanlış bir tutumdur. Kendi kendine iyileştiği düşünülen bir tendon yırtığı tam olarak iyileşemeyebileceği için tekrar yırtılma ve kopma ihtimali bulunur.
Aşil tendonunuzda yırtık – kopma olduğunu düşünüyorsanız doktora gidene kadar ilgili bacağınızı üzerine ağırlık vermeyecek şekilde dinlendirmeniz gerekir. Bunun en kolay yolu ise koltuk değneği kullanmaktır.
Bunun yanı sıra yaralanan bölgeye 20 dakika süreyle buz koyarak soğutabilirsiniz. Bacakta şişmeyi engellemek için alt bacak ve ayak bileği bölgesine bandaj sarabilirsiniz.
Otururken ya da uzanırken bacağınızı yüksekte tutmalısınız. Bunun için bacaklarınızın altına bir yükselti koyabilirsiniz.
Ağrılarınızı gidermek için de anti inflamatuar ağrı kesiciler kullanabilirsiniz. Bu ağrı kesiciler ağrılarınızı azaltmanın yanı sıra bacağınızın şişmesini engellemeye de yardımcı olur. Başka ilaçlar da kullanıyorsanız ya da bildiğiniz diğer rahatsızlıklarınız varsa ağrı kesici kullanmadan önce hekiminize danışmanız önerilir.
