Alzheimer hastaları için bunlara dikkat!
Alzheimer yakaladığı kişi kadar yakınlarını da zorlayan bir hastalıktır. Artık 20 yıl öncesinden de teşhis edilebilen Alzheimer, genellikle üç aşamada gelişir. Bu üç evre, basit unutkanlıklarla başlayıp 2’nci evrede hafıza yeteneğinin belirgin ölçüde bozulması ve 3’üncü evrede bakıma muhtaç hale gelinmesiyle tanımlanabilir. 2’nci evreden itibaren Alzheimer yakını olanların da sorumlulukları artmaya başlar. Özellikle bakıma muhtaç olunduğunda Alzheimer hastasından yana dirençler görülür. Bu nedenle pek çok hasta yakını nasıl davranması gerektiğiyle ilgili kendini çaresiz hissedebilir. Alzheimer hastalarının yakınlarının karşılaşabilecekleri bazı sorunlarda iletişimlerinin nasıl olması gerektiği konusunda öneriler…
Alzheimer hastalarıyla nasıl iletişim kurulmalı?
Alzheimer olan kişi ile sözlü iletişim hastalığın evreleri ilerledikçe bozulur. Kişinin konuşması bozulurken sizi anlaması da gittikçe zorlaşır. Bu noktada bir gülümseme, elini tutma, omuza bir dokunuş veya kucaklama onu önemsediğinizi ve sevdiğinizi anlatabilir. Çoğu hasta elinizi tutmak, sarılmak ve sizi öpmek ister. Beden dili onun için de kolaydır ve bunu kullanmaya çalışır.
Kendinizi tanıtarak konuşmaya başlayın
Konuşmaya mutlaka kendinizi tanıtıp göz teması kurarak ve gülümseyerek başlayın. Sert yüz ifadesi ve sert sözlerden kaçınılmalıdır. Basit kelimeler, kısa cümleler tercih edilmeli ve yumuşak ve sakin bir ses tonu kullanılmalı. Sözünü kesmeden, konuşma hatalarını düzeltmeden konuşmasını tamamlaması beklenmeli. Soruları cevaplaması için yeterli zaman verilmeli, asla aceleci olunmamalı. Dinlerken olumlu beden dili kullanmalı, mimiklerimize dikkat etmeliyiz.
Açıkça söyleyin
Bir anda çok fazla bilgi vermemeliyiz. Mecazi anlamda kelimeler kullanmamalıyız. (Örn: Bu olayda mutlaka onun da parmağı vardır, vb.) Konuşurken ortamda gürültü olmamalı (varsa radyo, TV vb. kapatılmalı). Hoş, sakin ve destekleyici olunmalı. Örneğin; “Merak etme her şey yolunda”…
'Evet-hayır'lı sorular sorun
Hastaların söyledikleri dikkatle dinlenmeli, yavaşça tekrar etmeli ve önemli kelimeler vurgulanmalı. Bir kelimeyi hatırlamakta veya cümleyi bitirmekte zorlanırsa başka bir şekilde açıklamasını istenip ya da anlamını tahmin ederek doğru olup olmadığı sorulmalı. Seçim yapması gerekiyorsa, “evet” veya “hayır” şeklinde yanıtlayabileceği biçimde sorun. Bir şey yapmasını istemek işe yaramıyorsa, ona yapacağı şeyi göstermeyi deneyin. Hiç yanıt vermese bile iletişimi sürdürmeye ve ilgisini çekmeye çalışın.
Alzheimer hastalarının yaşadığı evde düzen nasıl olmalı?
Düşünülmesi gereken en önemli şeyler; hastanın evden kaçışını önlemek, onun için kullanım alanları yaratmak ve ona zarar verecek aletleri ortadan kaldırmaktır. Alzheimer hastasının yaşlılık, beyindeki bazı değişimler, görme kaybı ve hareket kısıtlılığı nedeni ile düşmesi ve kendini yaralaması ihtimali her zaman vardır. Bazen de yaşlılığa bağlı oluşan kırıklar nedeni ile düşmeler olabilir. Bu nedenlerle kişinin yaşadığı ortamın güvenli olması önemli.
Gerekirse kapıyı kilitleyin
Gazetelik, sehpa, abajur gibi objeler kaldırılmalı. Onun için tehlikeli olabilecek alanlara girmesi engellenmeli. Örneğin; mutfak, balkonlar, ilaçların saklandığı dolaplar, sokak kapısı sizin kontrolünüzde olmalı, gerekirse kilitlenmeli. Elektrikle çalışan araç ve gereçleri banyodan ve mutfaktan uzaklaştırın. Bilişsel fonksiyonu azalmış bir kişiyi mutfakta yalnız bırakmamak gerekir. Bıçakları ve yemek pişirme araçlarını güvenli bir yere koyun.
Kaygan yerlere dikkat!
Uyurken gece lambası açık olmalıdır. Karanlıkta derinlik mesafesini ayarlayamadıkları için düşme riskleri çok fazladır. Kayan halı ve kilimleri kaldırın veya sabit hale getirin. Yerdeki zemin fazla cilalanmamalı. Banyo ve tuvalet zemininde varsa kayganlık engellenmeli. Banyoda ve tuvalette hastanın tutunacağı yerler hazırlanmalı. Koridorlara ve merdivenlere trabzan yaptırmak gerekebilir. Merdivenlerde ve duvarlarda çıkıntı yapan askılar, raflar, elektrik teçhizatı gibi objelerin kaldırılması gerekebilir. Kapıların üzerine konan işaretler, neyin ne olduğunu ve nasıl kullanıldığını açıklayan etiketler onların işini kolaylaştırabilir. Altında kime ait olduğunu yazan aile fotoğrafları ve sevdiği eşyaların ortamda olması da zaman ve mekan bilincine yardımcı olabilir.
Alzheimer hastaları nasıl ikna edilebilir? Örneğin; ilaç içmiyor ve yemek yemiyorsa ne yapmalı?
Alzheimer hastaları bazen bazı eylemlere direnç göstererek hırçınlaşabilir. Bazen inatla dışarı çıkmak isteyebilir, ilaç içmek ve yemek istemeyebilir veya az önce yediğini unutup tekrar yemek isteyebilir. Çoğu zaman banyoya girmek istemeyip hırçınlaşabilir.
İnatlaşmayın
Alzheimer hastasıyla inatlaşmamak gerekir. Dikkatini dağıtarak bir süre sorundan uzaklaştırın. Bu durumlarda birinden yardım alabilirsiniz. Sakin bir ses tonu ile ve kısa cümlelerle konuşun. İlaçları doktorunun önerdiğini ve ona çok iyi geleceğini söylemek bazen işe yarayabilir. İlaçları kolay uygulanır (damla, şurup, flaster formlar vb.) şeklinde seçmek de işi kolaylaştırır. Alzheimer hastası, çok karmaşık geldiği için banyodan kaçabilir. Yapılacak eylemi onun anlayacağı şekilde basite indirgeyerek anlatın.
