Alzheimer hastaları nasıl davranışlarda bulunur?
Alzheimer, kişinin kendisini etkilediği gibi aile bireylerini de etkileyen bir rahatsızlık. Alzheimer hastalarıyla ilgilenen yakınlarının sıklıkla karşılaştığı sorunların başında ev kazaları, saldırganlık ve halüsinasyon gibi sorunlar yer alır. Peki halüsinasyon gören bir Alzheimer hastasına, bu gördüğünün gerçek olmadığını anlatmak, endişeliyse endişeye gerek olmadığını söylemek doğru bir davranış mıdır? Alzheimer sorunu olan kişilerin yakınları için bu soruların yanıtları...
Alzheimer hastalığı olanların yakınlarına ne gibi roller düşer?
Alzheimer yavaş yavaş ilerleyen, ciddi anlamda bellek kayıplarına neden olan bir hastalık. Bu nedenle zor ve uzun dönemli bir tedavi süreci gerektirir. Alzheimer hastasına ilk başta tıbbi destek aldırılmalıdır. İkinci olarak ona güvenli bir ev ortamı sağlanmalıdır. Beslenmesinden tutun da bakım ihtiyaçlarının karşılanması, yaşadığı ortamda her türlü tehlike yaratabilecek eşyanın ortadan kaldırılması önemlidir. Dışarı çıkmaması için kapının ve camların kilitli olması gerekir. Ayrıca sağlıklı beslenme planı oluşturulmalı. Denge sorunlarına karşın halı ve kilimlerin ortadan kaldırılması da düzenli bir ortamın oluşturulmasına yardımcı olur.
Alzheimer hastalarının saldırganlık sorunu
Öfke ve saldırganlık durumları Alzheimer hastalarında sık sık ortaya çıkabilir. Hasta yakını, böyle bir durumla karşılaştığında öncelikle sakinliğini korumalıdır. Yakını sakin kalabilirse, hastanın kendini kontrol edebilmesi kolaylaşır. Kişinin yakını saldırganlık durumunun neden kaynaklandığını tespit etmeye çalışmalı, herhangi bir fiziksel şiddette bulunmamalı. Bu tarz tutum ve davranışlar sağlıklı olmaz. Yakınları, ona yaklaşırken bu tarz davranışlardan uzak kalmalı ama aralarında mutlaka bir mesafe bulundurmalıdır. Çünkü Alzheimer hastası da fiziksel bir şiddet gerçekleştirebilir. Böyle bir durumda “Bu şekilde davrandığında canım yanıyor, lütfen canımı yakma” şeklinde geri bildirimde bulunmak kişinin sakinleşmesini kolaylaştırabilir. Özellikle ona sevgiyle dokunmak, göz temasında bulunmak kişinin yaptığı davranışı fark etmesine yardımcı olabilir. Sorumluluğunu üstlenen kişinin “lütfen” sözcüğünü sık sık kullanması, onun kendisini kontrol etmesine yardımcı olur.
Alzheimer hastaları halüsinasyon gördüğünde yakını ne yapmalı?
Bir halüsinasyon yaşıyorsa yakınının bu halüsinasyonun gerçek olmadığına ilişkin onu ikna etmeye çalışması sağlıklı bir yaklaşım olmaz. Kişinin gördüğü ya da işittiği halüsinasyonun ne olduğunu anlamaya çalışmak, onun korku ve kaygısını ifade etmesine fırsat tanımak gerekir. Ona, “Nasıl bir ses duydun, neler görüyorsun, nereden gelmiş olabilir bu ses” gibi sempatik cümlelerle yaklaşmak gerekir. Mesela “Sen böyle bir ses duydun mu” diye sorulabilir. “Ben böyle bir sesi işitmedim ama sen sanırım şu anda böyle bir ses duyuyorsun ve bu seni korkutuyor. İstersen evi birlikte dolaşabiliriz. Acaba bu ses nereden geliyor, nasıl bir sesti şeklinde” bir cümleyle yaklaşmak gerekir. Yakını, bin yandan evi onunla dolaşırken bir yandan da dikkatini başka yere çekmeye çabalamalıdır. Kişinin dikkatini başka bir işe çekmek bu sürecin sağlıklı bir şekilde sonuçlanmasına sebep olur.
Alzheimer hastasının kaygılarını anlatmasına izin verilmeli
Endişe duyduğu olayla ilgili neyi ifade ettiğini dinlemek gerekir. Örneğin kişi, ölmüş eşinin işten gelemeyeceğini düşünebilir. Yakını, onun bu söylemlerini düzeltmemeli, onunla bir tartışmaya girmemelidir. Kişinin o anki algısına yakını da uyum göstermelidir. O anıyı anlatmasına, kaygısını ifade etmesine fırsat yaratmalıdır. Alzheimer hastası, yakınından bu durum hakkında geri bildirim bekliyorsa, onu sakinleştirmek adına anlattığı kişinin alışverişe gittiği, bir süre sonra geleceğini, başına bir iş gelmediği ifade edilmeli. Bu durumda kaygı ve endişe yavaşlar.
Alzheimer hastalarına ceza vermeyin
Alzheimer hastaları ciddi anlamda bellek kayıpları yaşadığı için davranışlarının farkında değildir. Kişiye ceza vermek, onun korku ve endişelerinin artmasına neden olabilir. Ceza vermek gibi bir yaklaşım sağlıklı olmaz.
Yakınları psikolojik destek almalı
Alzheimer hastasının yakınları, hastalık süreci boyunca pek çok stresli durumla karşılaşır. Bu stresli olaylar onların psikolojilerini etkileyebilir. Depresyon, anksiyete ya da stresin sebep olduğu pek çok hastalıkla karşı karşıya kalabilirler. Kişiyi tek başına bırakabilme şansları gittikçe azalır. Bundan dolayı kendi sosyal yaşamlarından, arkadaş çevrelerinden ve etkinliklerinden uzaklaşmaya başlarlar. Bu durum da onların ruhsal dünyasını etkiler. Alzheimer hastasının yakınlarının psikolojik desteğe ihtiyaçları vardır.
