Alışveriş bağımlılığı nedir?
Yapılan bilimsel araştırmalar, alışveriş yapmanın mutluluğu sağlayan serotonin hormonunu artırdığını ortaya koyuyor. Alışveriş bağımlılığı kadınlarda yüzde 80 oran ile erkeklerin önünde. Büyükşehir hayatında yoğun bir tempoyla çalışan kadınlar, hem eş hem anne olup hem de ev işleri yaparken pazarlama grupları da planlı biçimde çeşitli kanallardan “Mutsuz ya da sıkıntılı iken alışveriş yaparak rahatlayabilir, mutluluğu yakalayabilirsin” mesajı verir. Bu mesajlar özellikle dergi ve televizyon aracılığıyla verilir. İnsan koşullanan bir varlık olarak alışveriş yapmaya kolayca yönlendirilebilir.
‘Mutluluk’ satın alınamaz!
Alışveriş düşkünlüğünün temelinde insanların “mutluluğu satın alma” düşüncesi bulunur. Pek çok insan, gündelik yaşamda kendisini mutlu edecek aktivitelere yönelmek, arkadaşları ile vakit geçirmek yerine mutluluğu satın almaya yönelir. Alışveriş bağımlıları gerekirse borç para alıp alışverişe çıkar, bütçelerinin üzerinde para harcar ve ekonomik anlamda kendilerini darboğaza sokacak duruma gelebilir. Oysa evde hiç kullanılmamış hatta ambalajından bile çıkarılmamış pek çok ayakkabı, kıyafet, makyaj malzemeleri ya da aksesuarlar görebilirsiniz.
Alışveriş bağımlılığı terapi ile tedavi edilebilir
Alışveriş bağımlıları maddi tartışmalar nedeniyle aldıkları yeni kıyafetleri, eşyaları eşlerinden saklama yoluna gider. Ardından rahatlamak için yeniden alışverişin yolunu tutar. Dünyada özellikle ABD’de başlayan alışveriş bağımlılığı Türkiye’de de yaygın. Alışveriş bağımlılığı tedavi edilebilir. Gerekli durumlarda ilaç tedavisi ve bilişsel davranışsal terapiler en yaygın tedavi şekilleridir. Kişi öncelikle kaygı, üzüntü, öfke gibi duygularını ayrımlaştırma becerisi geliştirmeli ve bu duyguları kendisine ifade ederek rahatlamaya çalışmalı.
Alışveriş bağımlılığı psikiyatrik sorunların işareti olabilir
Kişiler alışveriş öncesinde inanılmaz bir istek ve mutluluk yaşarken, alışverişin ardından suçluluk ve üzüntüye duyar. Ancak sıkıntılarını ve gerilimini azaltmak için çözümü yeniden alışverişte bulurlar, kendilerini kontrol etmekte zorlanırlar. Alışveriş bağımlılığı başka bir psikiyatrik soruna bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Bunlar; duygudurum bozuklukları (depresyon, iki uçlu mizaç bozukluğu), anksiyete bozuklukları (obsesif bozukluk, panik atak, fobiler), yeme bozuklukları ve diğer dürtü kontrol bozuklukları olabilir. Eşlik eden ek sorunlara göre tedavinin yönü değişir. Genel anlamda ilaç tedavisi ve psikoterapi uygulamaları ilk seçenektir. Alışveriş bağımlılığından kurtulmak için 8 basit ama etkili yolu uygulayın:
Mutsuzken alışverişe sakın çıkmayın: Terapide özellikle sıkıntılı veya mutsuz olunan dönemlerde alışverişe çıkılmaması önerilir. Çünkü en riskli dönemdir.
Liste yapın: Alışverişe hedefsiz giderseniz başka kişilerin hedefi olabilirsiniz ve ihtiyacınız olmayan şeyleri alarak alışverişten dönebilirsiniz.
Kredi kartını evde bırakın: Yanınıza bir miktar para alarak, kredi kartınızı evde bırakın. Çünkü bu küçük plastik kartlarla, ‘sahibi olmadığınız’ parayı harcar ve zamanla içinden çıkılmaz bir borç batağına girebilirsiniz.
Gerekli mi?: Bir şeyin ucuz olması onun alınması için yeterli değil. “Sizin için ne kadar gerekli” sorusunu kendinize mutlaka sorun.
Ani karar vermeyin: Bir kıyafeti giydiniz, çok yakıştı, çok beğendiniz. Hemen almayın. Dilerseniz ayırtın ama parasını ödemeden önce mağazadan çıkıp bir tur atın. Kararınızın değişip satın almaktan vazgeçebileceğinizi göreceksiniz.
Sosyal aktivitelere katılın: Mutlu olmak için alışveriş yapmak yerine sinemaya, tiyatroya gitmek, açık alanda yürümek ya da arkadaşlarınızla bir araya gelmek gibi aktiviteleri tercih edin. Hem böylece sosyal ilişkileriniz de gelişecek.
Tüketmek yerine üretin: Mutlu olmak için bir şey satın almak değil, bir şey üretmek gerekli. Özellikle sanatsal faaliyetlerde kendinizle baş başa olmak, sanatsal ürünler üretmek, mutlu olmanıza yardımcı olabilir.
