Sindirim Sistemi Hastalıkları ve Cerrahisi

Sindirim Sistemi Nedir?

Sindirim sistemi, besinlerin vücuda alınmasından, bu besinlerin sindirilerek vücut tarafından kullanılabilir moleküllere ayrılmasına ve atık maddelerin vücuttan atılmasına kadar olan süreci kapsayan organ sistemidir. Bu sistem, ağızdan başlayarak yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve son olarak anüsle sonlanan bir dizi organdan oluşur.

Sindirim sistemi, besinleri mekanik ve kimyasal olarak parçalama işlevini görür. Mekanik sindirim, dişlerin besinleri parçalayarak daha küçük parçalara ayırmasıyla gerçekleşir. Kimyasal sindirim ise enzimler ve diğer sindirim sularının yardımıyla besinlerin kimyasal yapısının bozularak basit moleküllere ayrılması işlemidir. Bu basit moleküller daha sonra bağırsaklar yoluyla kan dolaşımına alınır ve vücudun çeşitli kısımlarına taşınır.

Sindirim sistemi aynı zamanda vücuttan atılması gereken atık maddelerin dışkı yoluyla boşaltımını da sağlar. Bu sistem, vücudun düzgün çalışması için gerekli olan enerji ve besinleri sağlama konusunda kritik bir rol oynar.

Sindirim Sistemi Hastalıklarının Kapsamı ve Tedavi Yöntemleri; yemek borusundan anüse kadar sindirim kanalını oluşturan organlar — mide, ince bağırsak, safra kesesi, safra yolları, pankreas, karaciğer ve kalın bağırsak gibi — hem fonksiyonel sorunları hem de iyi ve kötü huylu durumları barındırır.

Sindirim sistemi hastalıklarının tedavisinde, çeşitli sağlık disiplinlerinin ortak çalışması esastır. Gastroenteroloji, hepatoloji ve medikal onkoloji gibi alanlarda uzmanlaşmış doktorlar, hastalıkların tanı ve tedavisinde önemli rol oynar. Ayrıca, radyoloji ve nükleer tıp gibi teknik destek sağlayan branşlar da tedavi sürecinde yer alır. Bu çok disiplinli yaklaşım, özellikle bariyatrik cerrahi, kolon ve rektum cerrahisi, hepato-pankreato-biliyer cerrahi ve özofagus ile mide cerrahisi gibi alanlarda etkili sonuçlar alınmasını sağlar.

Tanı ve Tedavi Hizmetleri

Sindirim Sistemi Hastalıkları bölümünde aşağıdaki alanlarda tanı ve tedavisi hizmeti verilmektedir;

• Kolon ve rektum hastalıkları (Kanser, Hemoroid ve Anorektal Hastalıklar, Crohn Kolit ve İnflamatuvar bağırsak hastalıkları)
• Karaciğer, safra yolları ve pankreas (Hepato-pankteato-biliyer cerrahi)
• Yemek borusu ve mide hastalıkları
• Sindirim sistemi kanserleri
• Fıtık cerrahisi
• Dışkılama bozuklukları ve pelvik taban hastalıkları
• Obezite (Şişmanlık)

Sindirim Sistemi Nasıl Çalışır?

Sindirim sistemi, aldığımız besinlerin vücut tarafından kullanılabilir hale getirilmesinden sorumlu kritik bir organ sistemidir. Bu sistem, gıdaların ağızdan alınıp, mide ve bağırsaklar aracılığıyla işlenmesi sürecini içerir ve sonunda atıkların vücuttan atılmasını sağlar.

Sindirim süreci, ağızda başlar. Yiyeceklerin çiğnenmesiyle beraber tükürük, bu gıdaları yumuşatır ve sindirim için ilk adımı oluşturur. Yemek borusu aracılığıyla mideye taşınan besinler, burada hidroklorik asit etkisiyle daha da parçalanarak sıvılaştırılır. Bu süreç, besinlerin kimyasal olarak daha küçük bileşenlere ayrılmasına yardımcı olur.

Daha sonra, sıvılaşmış besinler ince bağırsağa geçer. Burada, pankreas, karaciğer ve safra kesesi tarafından salgılanan enzimler, besinlerin emilimini kolaylaştırarak vücut tarafından kullanılacak daha küçük moleküllere dönüşümünü sağlar. İnce bağırsakların kıvrımlı yapısında bulunan villus adı verilen yapılardan besinler, kan dolaşımına karışır.

Besinlerin sindirimi, kalın bağırsağa geçişle son bulur. Burada sindirimi tamamlanamayan atıklar, suyunun emilimiyle katılaşır. Bu atıklar, beyinden gelen sinyallerle birlikte rektumda toplanır ve dışkılama ile vücuttan atılır.

Sindirim sistemi, besinlerin enerjiye dönüştürülmesi, vücudun ihtiyacı olan besin ögelerinin sağlanması ve atıkların etkili bir şekilde vücuttan uzaklaştırılması işlevlerini yerine getirir. Bu süreç, sağlığımızın korunması ve vücudumuzun düzgün bir şekilde çalışması için hayati öneme sahiptir.

Sindirim Sistemi Hastalıkları Nelerdir?

Yemek borusundan başlayarak, mide, bağırsak, pankreas, karaciğer ve safra yollarıyla ilgili hastalıklar insanların en çok maruz kaldığı hastalıklar arasında yer almaktadır. En çok görülen sindirim sistemi hastalıklarının başında mideyi direk olarak etkileyen gastrit ve ülser görülmektedir.

Mide ve bağırsakların çalışmasında oluşan düzensizlikle birlikte fonksiyonel hastalıkları da meydana gelebiliyor. Bunlar hazımsızlık, yanma, ekşime, ağrı, şişkinlik, gaz çıkarma gibi belirtilerle ve muayene yöntemleriyle anlaşılabiliyor.

Sindirim sistemi hastalıklarında görülen bazı yaygın belirtiler, uzman bir doktora başvurulması gerektiğini işaret edebilir. Bu belirtilerden bazıları şunlardır:

• Kronik veya şiddetli karın ağrısı : Sürekli veya çok şiddetli karın ağrıları, sindirim sistemi sorunlarının belirtisi olabilir.
• Bulantı ve kusma : Özellikle devam eden veya şiddetli bulantı ve kusma durumlarında, altta yatan ciddi bir problem olabilir.
• Sindirim güçlüğü veya yutma zorluğu : Yiyecekleri yutmada zorluk çekmek, sindirim sistemi hastalıklarının bir göstergesi olabilir.
• Kanlı dışkı veya kanlı kusma : Dışkıda kırmızı kan veya kahve telvesi gibi görünen kusmuk, acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi durumların belirtileri arasındadır.
• İshal veya kabızlık : Uzun süreli veya şiddetli ishal ve kabızlık, sindirim sistemi hastalıklarına işaret edebilir.
• Kilo kaybı : Açıklanamayan ve istemsiz kilo kaybı, bazen sindirim sistemi hastalıklarının bir belirtisi olabilir.
• Sarılık : Cilt ve gözlerde sararma, karaciğer veya safra yolları ile ilgili problemlerin işareti olabilir.
• Reflü veya mide ekşimesi : Sık yaşanan veya şiddetli reflü ve mide ekşimesi, gastroözofageal reflü hastalığının (GERD) belirtileri arasındadır.

Bu belirtilerden herhangi biriyle karşılaşıldığında, sindirim sistemi hastalıkları uzmanı bir gastroenterolog ile görüşmek ve gerekli tetkiklerin yapılması önerilir.

Sindirim Sistemi Cerrahisi Nedir?

Sindirim sistemi cerrahisi genellikle laparoskopik cerrahi ile (açık) veya geleneksel cerrahi ile (kapalı) yöntem uygulanarak yapılır. İşlemin daha hassas bir şekilde yapılması için bir kamera yardımıyla ameliyat alanına küçük insizyonlar kullanan minimal invaziv teknikler uygulanır. Laparoskopik cerrahinin minimal invaziv yaklaşımı iyileşmenin daha hızlı ve daha az komplikasyonla gerçekleşmesini sağlar.

Sindirim sistemi problemlerini teşhis etmek ve gerekli tarama yöntemlerini yapmak için endoskopi adı verilen cerrahi bir işlem uygulanır. Endoskopi işleminde organların içini görmek için ağız yolundan veya makattan küçük bir kamera ile uzun, ince bir tüple girilir.

Sorun mide veya yemek borusuyla ilgiliyse, kapsamlı bir inceleme yapılır. Yine kolon kanseri veya bağırsaklarda meydana gelebilecek olası sorunları kontrol etmek için de doktor, anüs yoluyla kalın bağırsağı detaylı taramasını isteyebilir.

Sindirim Sistemi Cerrahisi, genelde kanserli bölgelerin veya sindirim sistemine bağlı hastalıklar sonucunda zorunlu hale gelen operasyonlar için kullanılabilir. Bu operasyonlardan bazılar gastrointestinal durumları da içermektedir. Bu durumlardan bazıları şunlardır:

Apandisit

Apendiks enfekte ve iltihaplandığında, çıkarılabilir (apandisit ameliyatı).

Kolon Kanseri: Sindirim sistemindeki kanserli tümörlerin çıkarılmasında uygulanır. Pankreas, karaciğer veya bağırsağın bir bölümünden kanserli hücrenin çıkarılması ile uygulanır. Bazı durumlarda ise bölge tamamen alınabilir.

Divertiküler Hastalık: Kolonda yer alan küçük bir kesiye veya cebe denir. Bu bölüm bazen iltihaplanabilir ve durumda ağrıya (divertikülit) neden olabilir. Divertiküler hastalıklar genellikle operasyona gerek kalmadan tedavi edilse de, iltihaba bağlı olarak hekim tarafından bölgenin çıkarılması uygun görülebilir.

Safrakesesi

Safra kesesinde genellikle safra kesesi taşları gibi durumlar meydana gelir. Günümüzde safra kesesi taşlarının ameliyatı oldukça yaygınlaşmıştır.

Reflü (GERD)

Reflü, mide asidinin yemek borusuna tekrar geri dönmesine ve mide ekşimesine neden olmaktadır. Reflü bazı durumlarda fıtığa bağlı olarak da gelişebilmektedir. Mideyi, göğüsten ayıran diyaframı ittiği zaman oluşur. Cerrah tarafından yapılan operasyonda fıtık düzeltilir ve daha sonra asidi dışarıda tutan kapak sistemini güçlendirmek için midenin üst bölümü yemek borusunun hemen altına dikilir.

Fıtık

Fıtık, organların yerinden çıkmasına denir. Organların yerinde durmasını sağlayan kas veya dokulardaki boşluklardan dışarı çıkmasıyla gerçekleşir. Fıtıkların en belirgin özellikleri şişlik ve hareket halinde gözlemlenen şiddetli ağrıdır. Fıtık hastalığına sahip kişiler genellikle ameliyat sonrasında hızla sağlıklarına kavuşmaktadır.

İnflamatuar Bağırsak Hastalığı (Crohn hastalığı ve ülseratif kolit)

İnflamatuar bağırsak hastalığının en önemli sebebi bağışıklık sisteminin bağırsakları bir düşman gibi görerek saldırmasıdır. İnflamatuar bağırsak hastalığı iltihaplanmayla birlikte şiddetli ağrıya da neden olur. Bağırsağın iltihaplanması kalıcı hasarlara yol açabilir. Bu durumda iltihaplı bölge parçalar halinde çıkarılır ve bağırsaklar yeniden dikilir.

Rektal Prolapsus

Bağırsağın bir kısmının anüsten geçmesi gereken durumlarda rektal prolapsusu tedavi etmek için cerrahi yönteme başvurulur.

Obezite

Obeziteyi tedavi etmek için uygulanan cerrahi yöntemdir. Farklı tipte bariatrik cerrahi uygulamaları da yapılabilir. Bu ameliyat genellikle bariatrik cerrahide bir uzman tarafından yapılmalıdır.

Sindirim Sistemi Cerrahisinin Riskleri Var mıdır?

Öncelikle en büyüğünden, en küçüğüne kadar tüm ameliyatlarda riskler olduğunu unutmamak gerekir. Operasyon ne kadar başarılı geçerse geçsin sonrasında çeşitli komplikasyonlara bağlı olarak bazı risk taşıyan durumlar gelişebilir. Bunlar;

Enfeksiyon

Ameliyat esnasında doktorlar enfeksiyon riskine karşı oldukça titiz ve steril davransalar da en basit ameliyatta bile enfeksiyon şansı her zaman vardır.

Ağrı

Ameliyatın büyüklüğüne ve bölgesine bağlı olarak, iyileşme sırasında ağrı olabilir. Operasyon sonrasında görülen ağrılar son derece normaldir.

Kanama

Bazı ameliyatlarda (özellikle de büyük operasyonlarda) kanamanın olması son derece normaldir. Fakat bu durum kişinin hayatını riske sokacak kadar tehlikeli bir durumsa acil müdahale edilmesi gereklidir. Yine bazı ameliyatlarda, operasyonun yapıldığı bölgede bir kan pıhtısı oluşur ve oluşan bu pıhtı, akciğerlere, kalbe veya beyin gibi önemli organlara ulaşarak kişinin hayatını riske atabilir.

Diğer Organlara Zarar Verilmesi

Bazı ameliyat bölgeleri oldukça zor alanlarda gerçekleştirilir, bu durumda ameliyat esnasında bazen çevre dokular veya sağlıklı organlar da zarar görebilir. Bu yüzden operasyonu gerçekleştirecek hekimin konusunda uzman olmasına dikkat edilmelidir.

Anestezik Reaksiyonlar

Operasyon öncesinde her ne kadar anestezi testleri yapılsa da bazı insanlar operasyon anında veya sonrasında anesteziye mide bulantısı, kusma veya şiddetli baş dönmesi gibi tepkiler verebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Sindirim Sistemi Yavaşlaması Neden Olur?

Sindirim sistemi yavaşlaması, genellikle yetersiz lif alımı, yetersiz su tüketimi, hareketsizlik, stres, bazı ilaçların yan etkileri, hamilelik nedeniyle ortaya çıkan hormonal değişiklikler ve yaşlanma gibi faktörlerden kaynaklanır. Özellikle lif ve su eksikliği bağırsak hareketlerini olumsuz etkileyerek sindirimi yavaşlatabilir.