Günümüzde toplumun aklında bulunan ana endişelerden bir tanesi özellikle uzun bir süre boyunca COVID-19 önlemleri alınmasına rağmen, hastalığın hala yayılmasıdır. Bu yaygın hastalık durumunda enfekte kişilerle temas kuran veya hastalığın belirtilerini gösteren kişiler sağlık kuruluşlarında hastalığa yönelik tetkikler yaptırarak hasta olup olmadıklarını öğrenebilmektedir. Bunun için bir kaç adet farklı COVİD-19 testi bulunmaktadır. COVID-19 testleri, bireylerin COVID-19 hastalığına yol açan virüs olan SARS-CoV-2 ile anlık olarak veya geçmişte enfekte olup olmadığını belirlemek için yapılır. Bu sayede hasta bireylerin saptanması ve geçici bir süre için çeşitli önlemler alınarak hastalığı yaymalarına engel olmalarına yardımcı olunması mümkün olur.

PCR Testi Nedir?

Aynı zamanda moleküler test olarak da bilinen PCR testi, polimeraz zincir reaksiyonu ya da kısaca PCR adı verilen bir laboratuvar tekniği kullanarak alınan örneklerde virüsün genetik materyalinin bulunup bulunmadığını tespit eder. Bu saptanmaya çalışılan genetik materyal virüsün RNA parçalardır. Diğer testlerin aksine vücudun normalde ürettiği antikorları değil de, virüsün doğrudan varlığını saptamaya yönelik bir testtir. Bu sebeple alınan örnekte virüsün varlığının bulunması gereklidir. Antikorlar ise, dolaşımda daha yaygın olarak bulunduğu için daha kolay saptanabilmektedir.

PCR testleri genetik seviyede tanımlama sağlayabildiği için koronavirüsün teşhisinin yanı sıra uzun süredir adli tıp, babalık testleri, DNA analizi, HIV ve Hepatit B gibi pek çok virüs, bakteri ve parazit teşhisi, genetik hastalıkların teşhisi, kanser saptanması, ve prenetal tanı yapılması için kullanılmaktadır.

PCR testi günümüzde Dünya Sağlık Örgütü tarafından mevcut koronavirüs enfeksiyonunun teşhisi önerilen testlerdir. Bu testler, sertifikalı laboratuvarlarda yüksek eğitimli personel tarafından yapıldığında doğruluk oranı çok yüksektir.

PCR Testi Nasıl Yapılır?

PCR testi için örnekleme bireyin burun deliğinden gırtlağına doğru ilerletilen, ucu pamuklu bir çubuk yardımı ile yapılır.

Alınan sürüntü 56 C dereceye kadar ısıtılmış asidik bir sıvı solüsyona yerleştirilir ve bu, SARS-CoV-2 virüsün lipidlerden oluşan zarfının parçalanmasına ve viral RNA'sını açığa çıkarmasına neden olur. Sonrasında bu örnekten elde edilen RNA daha sonra virüsün saptanabilir olması için yüz milyonlarca kez çoğaltılır.

Eğer alınan örnekler, aynı yerde analiz edilirse sonuçlar dakikalar içinde elde edilebilir, ancak ne yazık ki yoğunluktan dolayı test yapılması işlemlerinde sıranın ve gecikmelerin olduğu, ya da test için başka bir laboratuvara gönderimin yapıldığı göz önünde bulunduğunda, sonuçların birkaç güne varacak kadar uzun sürede elde edilebileceği düşünülebilmektedir. PCR testleri, bir sağlık uzmanı tarafından uygun şekilde yapıldığında doğruluk oranı çok yüksektir.

PCR tetkiklerinde elde edilen pozitif sonuçlar, aranan genetik materyale uygun bir eşleşme yakalandığını ifade ettiği için, çok yüksek oranda doğrudur. Ancak negatif bir sonuç elde edilmesi, bu virüslere dayalı enfeksiyonların var olmadığı anlamına gelmez; testin yalancı negatiflik ihtimali gözardı edilmemelidir. Teşhis süreci her zaman için semptomlara, olası maruziyetlere ve doktorun klinik gözlemlerine bağlı olarak daha fazla adım içerebilir.

PCR Testi Nerede Yapılır?

PCR testi yaptırmak isteyen bireylerin doktorları ile iletişime geçmeleri ve durumlarını ifade etmeleri gereklidir. Doktora hem maruziyete neden olmuş olabilecek durum hem de mevcut belirti ve semptomlar tarif edilmelidir. Doktor COVID-19 için bir teste ihtiyacınız olduğunu düşünürse, bunu belirtecektir. PCR testi, ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nın onayladığı sağlık kuruluşlarında örnek alınması, yine bakanlık tarafından onaylı laboratuvarlarda sonucun elde edilmesi ile gerçekleştirilir.

Antikor Testi

Hızlı testler olarak adlandırılan diğer antikor testleri de mevcuttur. Bu testler kandaki antikorların varlığını tespit eder ve verilen bağışıklık tepkisini belirler, ancak doğrudan virüsün varlığını tespit etmez.

Vücudun bağışıklık sistemi virüs ile karşılaştığında buna bir tepki olarak immunglobulin adı verilen çeşitli moleküller üretir. Antikor tetkiklerinin prensibi, ilgili virüse spesifik immunglobulinlerin vücutta olup olmadığını tayin etmektir; bu bakımdan antikor tetkikleri dolaylı tetkikler olarak değerlendirilirler.

Bu testlerin en büyük özelliği, vücudun koronavirüse karşı bağışıklık yanıt verip vermediğini ölçmektir; immünglobulinlerin virüsle temasın ardından 4-7 gün içerisinde yükseldiği ve hastalık sonrasında da yüksek seyrettiği düşünüldüğünde, kişinin koronavirüs enfeksiyonunu geçirip geçirmediğini ve bağışıklığının bulunup bulunmadığını tayin etmek için kullanılan oldukça faydalı testlerdir.

Covid-19 PCR Testi Pozitif ise Ne Yapılmalı?

Covid-19 testinin pozitif olması, bireyde o test için örnek aldığı anda virüsün var olduğu anlamına gelmektedir. Bu noktadan itibaren birey belirtilerini dikkatlice takip etmelidir. Aynı zamanda virüsün yayılmasını önlemek için çeşitli adımlar atmalıdır. Bu adımlar arasında doktor ile tedavi sürecini belirlemek için iletişime geçmek, tıbbi müdahaleye ihtiyaç yoksa asla evden çıkmayarak karantina kurallarına uymak, özellikle evde bulunan diğer bireylerle sosyal mesafe bulundurmak, elleri sürekli yıkamak, ağız ve burnu hapşırırken veya öksürürken kapalı tutmak, ve telefonlar, kumandalar, masalar, kapı kolları, veya su muslukları gibi ortak dokunulabilecek yüzeyleri sık sık temizlemek ve dezenfekte etmek ile kullanılan çatal, bıçak, bardak gibi nesnelerin de diğerleri ile temas etmesini önlemek sayılmaktadır.

Covid-19 PCR testi Negatif ise Ne Yapılmalı?

PCR test için negatif bir sonuç elde edilmesi alınan numunede SARS-CoV-2 RNA'sının tespit limitinin üzerinde bulunmadığı anlamına gelir. Bununla birlikte, olumsuz bir sonuç COVID-19'un varlığını bütünüyle dışlamaz ve tedavi veya hasta yönetimi kararları için tek temel olarak kullanılmamalıdır.

Tanısal testler negatif olduğunda, bir hastanın çok yakın zamanda virüse maruz kalması ve COVID-19 ile tutarlı klinik belirti ve semptomların varlığı bağlamında yanlış negatif sonuç olasılığı da düşünülmelidir. Yanlış bir negatif sonuç ihtimali, özellikle bir hastanın mevcut maruziyeti veya klinik görünümü COVID-19 olma olasılığının bulunduğunu gösteriyorsa dikkate alınmalıdır. Öte yandan, benzeri semptom ve şikayetlere neden olabilecek diğer ayırıcı tanılar hakkında da düşünülmelidir.

COVID-19 nasıl bulaşır?

Bir birey, virüs bulaşmış başka bir kişiyle temastan dolayı COVID-19 kapabilir. Hastalık, enfekte bir kişi hapşırdığında, konuştuğunda, nefes aldığında, veya öksürdüğünde burun veya ağızdan ortaya çıkan damlacıklar yoluyla kişiden kişiye yayılabilir. Aynı zamanda bu damlacıkların bireylerin ellerinden çeşitli yüzeylere taşınması yoluyla da bulaşması ihtimali yüksektir.

Testin sonuçları ister pozitif ister negatif olsun, hem bireyin kendi sağlığı, hem de çevresindeki diğer bireyler için önleyici tedbirler almaya devam edilmesi, bu salgının bir an önce sona ermesi ve normal yaşama geri dönülmesi için çok önemlidir.