Gönüllü vericinin nakle engel bir durumunun olup olmadığını belirlemek için öncelikle tıbbi öyküsü alınır ve fizik muayenesi yapılır. Kan sayımı, kanama testleri, karaciğer, böbrek fonksiyon testleri, geçirmiş olduğu bazı hastalıkları belirlemeye yönelik mikrobiyolojik testler yapılır.
Akciğer filmi ve elektrokardiyografisi çekilir. Periferik kandan kök hücre toplanacaksa anestezi hekiminin görüşüne gerek yoktur. Aplastik anemi gibi hastalıklarda kemik iliği kök hücreleri toplamak gerekebilir.
Bu durumda vericiye genel anestezi verileceğinden, anestezi bölümü tarafından da değerlendirme yapılmalıdır. Bu süreç tüm tetkik ve gerekli konsültasyonların tamamlanması ile 1-2 günde yapılır.
Donörden Kemik İliği Toplama İşlemi Ameliyathanede Gerçekleştiriliyor.
Özel iğnelerle, kalça kemiğinin hemen üstünden girilerek, kemik iliğindeki kan hücreleri alınıyor. Yaklaşık bir ünite kana eşdeğer olan bu kan, kök hücrelerinin ayrıştırılması ve saflaştırılması için laboratuvara götürülüyor.
Bu işlemde toplama sonrası kas ağrısı benzeri ağrılar olabilmekte ancak basit ağrı kesiciler ile kontrol edilip kısa süre içerisinde düzelmektedir. Toplama işlemi sonrası verici aynı gün içerisinde taburcu edilir.
İşlemden sonra labaratuvarda kök hücre sayımı yapılıp, ne kadarının canlı olduğu saptandıktan sonra, verilecek kişi için uygun sayıda olup olmadığı hesaplanıyor. Eğer uygunsa nakil için hazırlık yapılıyor. Vericinin kemik iliği ise kendisi için yeniden üretime başlıyor.
Kan Yoluyla Kök Hücre Toplama İşlemi (Aferez)
Aferez kök hücre toplamada çoğunlukla tercih edilen yöntemdir. Aferezde kan koldaki geniş bir damardan ya da bir merkezi venözkateter'den (boyun, göğüs ya da kasık bölgesindeki geniş damara yerleştirilen esnek bir tüp) alınır.
Çevre kanından kök hücrelerin toplanabilmesi için öncelikle kemik iliği içindeki kök hücrelerin çevre kanına çıkması gerekmektedir. Bunun için G-CSF isimli bir ilaçuygulanır. G-CSF hastanede veya ayaktan uygulanabilir.
İlaç başlandıktan 4 gün sonra kan sayımı ve kök hücre sayısı tayini yapılır. Sonuçlar doğrultusunda yeterli kök hücre toplanabileceğinden emin olduktan sonra aferez işlemi ile kök hücreler toplanır.
Tek seansta toplanamadığı zaman ertesi gün toplama işlemi tekrarlanabilir. Aferez sırasında kişi herhangi bir ağrı ya da acı hissetmez ve kan alımı sonrası kısa süre içinde günlük yaşamına geri dönebilir.
Toplanan kök hücreler steril koşullarda bazı koruyucu maddeler katılarak programlı dondurma veya mekanık dondurma yöntemleri ile dondurularak -80 donduruculara veya azot tankına konarak saklanır.
Aferez İşleminin Olağan Yan Etkileri
Hafif baş dönmesi, ürperme, dudak çevresinde uyuşukluk, el-ayaklarda kramp ve karıncalanma hissedebilirsiniz. Bu yan etkilerin çoğu işlem esnasında kandaki kalsiyum azalmasından kaynaklanır. Cihazda kanın pıhtılaşmasını önlemeye yarayan antikoagülan (kan sulandırıcı) kalsiyuma bağlanmaktadır.
Aferez İşlemi Her Gün 4-6 Saat Arası Sürer
Kök hücre toplama gün sayısı her gün toplanacak olan hücre sayısına bağlıdır. Toplama için gerekli gün sayısı her kişi için aynı değildir.
Özetle; gerek kemik iliğinden gerekse kan yoluyla kök hücre bağışığı yapmak kolay ve az zahmetli işlemlerdir. Bu işlemler sonrası vücut çok kısa sürede kendini yenileyerek kök hücre üretimine devam eder.
Kök hücre için çok sayıda kişinin verici olmaya karar vermesi nakil amacı ile kök hücre arayan hastaya uygun kök hücre bulunması olasılığını artırır.
Kordon Kanından Kök Hücre Alımı
Kordon kanı, kök hücreler açısından oldukça zengindir ve halen pek çok ciddi hastalıkta değerli bir tedavi seçeneğidir. Bu nedenle saklanması yalnızca sizin için değil, toplum sağlığı için de önemli yararlar sağlayabilecektir.
Kordon kanı, bebeğin doğumundan sonra plasenta tarafında kalan kandır. Kordon kanı, bebek doğar doğmaz, kordon kesildikten sonra ilk 10 dakika içinden kordondan alınır. Bu kan, toplanmadığı zaman plasanta ile birlikte atılmaktadır.
Kordon ve kordon kanının alınması normal doğum prosedürü ya da bebeği herhangi bir şekilde etkilememektedir. Kordon ve kordon kanı toplama işlemi, doğumu yaptıran hekim tarafından gerçekleştirilir. Hem normal yolla hem de sezaryen doğumlarda kordon kanının toplanması mümkündür.
Alınan kordon ve kordon kanı 26 saat içerisinde laboratuvara gönderilir ve özel yöntemlerle işlenir, uygun şartlarda dondurulur ve Kordon Kanı Bankası’nda buharlı azot tankı içerisinde saklanır. Dondurulmuş olan bu değerli kök hücreler, gerektiğinde çözülerek tedavide kullanılabilir.