Folik Asit

Folik Asit Nedir?

Folik asit proteinlerin yapıtaşı olan aminoasitlerin birbirine dönüşmesini sağlar, DNA yapısındaki nükleik asitlerin yapımında ve kan hücrelerinin yapımı ve çoğalmasında etkilidir.

Bebeğinizin vücudunda ilk gelişen sistemlerden biri sinir sistemidir ve folik asit özellikle sinir sisteminin gelişiminde önemli bir rol oynar. Hamilelik döneminde folik asitten yetersiz beslenen gebelerin bebeklerinde sinir tüp bozukluğu (nöral tüp defekti) hastalığı olan spina bifida görülmektedir.

Spina bifida, beyin ve omuriliği oluşturacak olan tüpün embriyonunun gelişimi sırasında düzgün kapanamaması sonucu meydana gelir. Embriyonun nöral tüpünün kapanması hamileliğin ilk dönemlerinde gerçekleşir.

Folik Asit Faydaları

Folik asit vücuttaki fonksiyonların devamlılığı için son derece önemlidir. Folik asit, vücuda oksijen sağlayan sağlıklı kan hücrelerinin oluşmasına yardımcı olur. Folik asit eksikliği ile birlikte yorgunluk, halsizlik ve soluk bir ten rengi meydana gelebilir.

Folik asit, DNA ve diğer genetik materyallerin sentezlemesi, onarımı ve hücrelerin bölünmesi için de oldukça önemlidir. Özellikle hamileliklerde folik asit eksikliği spina  bifida ve anensefali gibi nöral tüp düzensizliklerine yol açabilir.

Folik asiti gün içerisinde tükettiğiniz besinlerden alabileceğiniz gibi aynı zamanda hekiminizin önerdiği ölçüde ilaç olarak da kullanabilirsiniz.

Folik asitin yeterli düzeyde olması birçok hastalığa karşı koruma sağlamaktadır.

Folik asiti düşük olan kişilerin depresyona daha yatkın olduğu gözlemlenmektedir. Bununla birlikte, folik asit takviyeleri almak depresyon ilaçlarını daha etkili hale getirebilir.

Bazı araştırmalar, hamilelikten önce ve hamilelik sırasında folik asit almanın bebeğin otizme yakalanma olasılığını azaltabileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, çalışma sonuçları kesin değildir ve folik asidin potansiyel rolünü belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Doktorlar romatoid artriti desteklemek için folik asit kullanılmasını tavsiye edebilir. Folik asit takviyeleri almanın bu yan etkileri büyük oranda azaltabileceğini düşündürmektedir.

Folik Asit Hangi Besinlerde Bulunur?

Özellikle bebek sahibi olmayı planlıyorsanız, gebe kalmadan önceki aylarda folik asit tabletleri almanız önemlidir. Hamilelik öncesinde folik asit kullanılması, gelecekte dönemde bebeğin spina bifida gibi sinir tüpü kusurlarına karşı korumasını sağlar. 

Folik asiti 2 ila 3 aylık periyotlarda tablet şeklinde kullanabilirsiniz. Ayrıca folik asidin doğal formu olan ve folat içeren besinleri daha fazla tüketmeye çalışabilirsiniz. İçerisinde folik asit içeren bazı besinler ise şöyledir;

• Baklagiller
• Kuşkonmaz
• Kuru fasulye
• Ay çekirdeği
• Domates suyu
• Maydanoz, nane, kişniş
• Çilek
• Pancar
• Turunçgiller
• Brüksel lahanası
• Brokoli
• Ispanak
• Yumurta
• Soya Fasulyesi
• Kereviz
• Ceviz
• Tahin
• Fındık
• Ciğer
• Buğday
• Papaya
• Muz
• Avokado

Hamilelikte Folik Asit

Hamile kalmayı planlayan kadınların mutlaka folik asit almaları gerekmektedir. Gebelik planlayan kadınlar için genel olarak gebelik öncesinde ve ilk trimesterde günde 400 mcg folik asit alımı önerilmekle beraber, çeşitli durumlarda bu miktar değişiklik gösterebilmektedir; gebeliğin planlandığı süreçten ilk trimestere değin kullanılması gereken folik asit miktarı konusunda hekim desteğine başvurulabilir.

Folik asit yetersizliğinde aynı zamanda megaloblastik anemi görülür. Megaloblastik anemi kemik iliğindeki kan hücrelerinin normalden büyük olması ile karakterize bir kansızlık türüdür. Temelinde folik asit ve B12 vitamini yetersizliği yer alır.  Folik asit yetersizliğine C vitamini ve folik asit içeren besinlerden fakir bir diyet ve yanlış pişirme yöntemleri de neden olabilir.

Folik asitin en iyi kaynakları; kuru fasulye, yeşil sebzeler, yeşil mercimek, tam tahıllı besinler, ceviz içi ve portakal gibi bitkisel besin kaynaklarıdır.

Folik asit suda eriyen bir vitamin olduğu için besinlerin uzun süre pişirilmesi, sebze yemeklerine su eklenerek pişirme sularının dökülmesi folik asit kaybına neden olur. Bu nedenle besinlere uyguladığınız pişirme yöntemlerine dikkat etmelisiniz.

Besinlerde Folik Asit

Vücudumuzdaki demirin üçte ikisi kanda oksijen taşıyan hemoglobinin bileşiminde bulunur. Yapısında demiri barındıran hemoglobin akciğerlerden hücrelere oksijen, hücrelerden akciğerlere karbondioksit taşır. Demir bağışıklık sistemi ve zihinsel performans için de gereklidir.

Gebelik döneminde demir ihtiyacı artarak günlük ortalama 25 mg/gün demir olarak alınması gerekir. Bu ihtiyacın karşılanabilmesi için kırmızı et ve türevleri, yumurta, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller, kuru üzüm ve kuru incir gibi demirden zengin besinlerin tüketimi arttırılmalıdır.

Bütün gebelere hamilelik döneminde hem bebek hem de plasenta ortalama 3 kat artan kan hacmi nedeniyle demire ihtiyaç duyar. Demir hamilelik döneminde kan yapımına destek olur.

En iyi demir kaynakları kırmızı et, yumurta, üzüm ve dut pekmezi, kuru meyveler, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller ile fındık, fıstık gibi yağlı tohumlardır.

Hayvansal kaynaklı besinlerden alınan demirin bitkisel kaynaklı besinlerle alınan demire göre biyoyararlılığı daha fazladır. Yani vücudumuzda daha fazla oranda emilir ve kullanılır.

Hamilelikte demirin yetersiz alınması kansızlık, yorgunluk, iştahsızlık ve baş dönmesine neden olabilir. Yetişkinlerde günlük demir ihtiyacı 15mg iken hamilelikte bu değerin 2 katına çıkarılması önerilmektedir. Sadece besinlerden bu miktara ulaşmak biraz zor olabilir. O nedenle özellikle gebeliğin 2. yarısından itibaren diyete ek koruyucu olarak günde 30mg’lık demir eklenmesi önerilmektedir.

Kepekli besinlerde bulunan tanen denilen bileşikler besinlerdeki demirin kullanılmasını engeller. Bu nedenle aşırı tahıla dayalı beslenmede demir eksikliği görülebilir. Bunun yanında diyetle fazla kalsiyum alımı da demir emilimini olumsuz etkiler. Eğer demir eksikliği anemisi (kansızlık) varsa demir içeren kırmızı et, yumurta gibi besinlerin yanında süt ve süt ürünlerini tüketmeyin.

Demirden zengin olan besinler C vitamini içeren yiyeceklerle birlikte tüketildiğinde demirin vücutta kullanılabilirliği artar.

Etleri sebzelerle birlikte sote veya etli sebze yemeği olarak tüketebilirsiniz ya da yumurtanızın yanında portakal suyu, sivri biber gibi iyi bir C vitamini içeren meyve sebze tüketebilirsiniz.

Besinlerde Demir