Çocuklara Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir?
Tuvalet eğitimi her ebeveyn için önemli bir eşiktir. Bu yolda en önemli kural sabırlı olmaktır. Annelerin çocuklara tuvalet eğitiminde ceza uygulaması yanlış bir tavırdır. Tuvalet eğitimi çocukların belirli bir yaşa eriştiklerinde vücutlarını kontrol edecek duruma gelmeleriyle oldukça kolaylaşır.
Tuvalet Eğitimi Ne Zaman Verilir?
Tuvalet eğitimi için gerçek anlamıyla en uygun dönem çocuğun istediği zamandır. Bir çocuğun tuvalet eğitiminde 18 ay-3 yaş arasındaki zaman diliminde ne zaman hazır olacağının zeka düzeyi ile bir ilişkisi bulunmaz. Çocuğun tuvaletini kontrol etmesi için ihtiyaç duyduğu bölgenin sinir dokusu her çocukta farklı dönemlerde gelişir. Çocuğun hazır görünmesi eğitimin kusursuz ilerleyeceği anlamına gelmez. İlk denemede olmayabilir, çocuk istemeyebilir ya da korkabilir. O zaman gündemde böyle bir konu yokmuş gibi beklemek ve tekrar başlamanız önerilir. Olmuyorsa tekrar bekleyip yeniden başlamanız gerekir.
Özellikle gelişim döneminde tuvalet eğitimine başlamayın. Çocuğunuz gerekli nörolojik gelişimi tamamladıysa ve hazır olduğunun sinyallerini veriyorsa, giyinip soyunmanın ve yıkanmanın daha kolay olduğu yaz aylarında tuvalet eğitimi alıştırmalarına başlayabilirsiniz. Anneler ve çocuğun bakımını üstlenen kişiler çocukların daha ince giyinmeleri, gözlemlenmelerinin daha kolay olması, tuvalette otururken ya da üzeri yıkanırken üşüme risklerinin bulunmaması nedeniyle bu ayları değerlendirmek isteyebilir. Kardeş doğumu, anne- baba kavgası gibi stresli bir dönemde de başlanmaması önerilir.
Bazı çocuklar önce idrarını söylerken diğerleri büyük tuvaletlerini daha kolay kontrol eder ama ikisi de kısa sürede birbirini izler. Çocukların tuvalet eğitimi için fiziksel ve psikolojik olarak hazır olması şu şekilde anlaşılabilir:
- Gün içinde bezi iki saat boyunca kuru kalıyorsa ve artık uykusunda kaka yapmıyorsa
- Çocuğunuz kakasını yaparken şekilden şekle giriyorsa
- Yüz ifadesi değişiyorsa, koltukların arkasına kaçıyorsa
- Bacaklarını makaslıyorsa ya da öğle uykusundan bezini ıslatmadan kalkıp sonra tuvaletini yapıyorsa
- Çocuğun annesiyle ya da bakım veren kişi ile uyum içindeyse
- Basit emirleri yerine getirebiliyor ve kirli bezden rahatsız oluyorsa
Çocuğun tuvalete aceleyle götürülmemesi gerekir. Çocuğunuz zaman zaman altına kaçırdığında ya da altı bezli olduğunda onları utandırmayın. Tuvalet eğitiminin uzun ve yavaş bir dönem olduğunu unutmamak gerekir. Bu eğitime direniyorsa bir süre ara vermek daha sağlıklı olabilir.
Tuvalet alışkanlığı gelişen çocukları bazılarında ise geri dönüşler yaşanabilir. Bunun nedenleri; çocukların psikolojik olarak zorlandığı okula başlama, taşınma, ailede vefat, boşanma, bakıcı değiştirme, yeni kardeş gelmesi gibi durumlardır ve normal kabul edilir. Ancak çocuk tuvaletini tutabilirken tekrar kaçırmaya başlaması çok uzun sürdüyse organik patolojileri düşünmek ve doktora başvurmak gerekir.
Çocuklar Tuvalet Eğitimine Neden Direnç Gösterir?
Bazı çocuklar hazır olmadan tuvalet eğitimine başlandığı için, bazıları da anneyi ya da bakıcıyı sinirlendirmek için direnç gösterebilir. Çocukta ciddi bir direnç varsa organik patolojilere dikkat etmek gerekir. İdrar yolu iltihabı nedeniyle idrar yaparken yanma hissedebilir. Kabızlık, anal fissür gibi nedenlerle ağrı çektiği için kakasını yapamıyor olabilir. Nörolojik bir problemi ya da sakatlığı olmayan her çocuk vakti geldiğinde mutlaka idrarını ve kakasını söyleyebilir. Önemli olan inatlaşıp konuyu zor hale getirmemektir. Çocuk tuvaletini söylemeye kendiliğinden başlayacakken tuvalet eğitiminde ailenin inat etmesi nedeniyle süre uzayabilir. Uygun zamanı bulmak, sabırlı ve bu süreçte yaşanacak kazalara karşı hoşgörülü olmak tuvalet eğitiminde büyük önem taşır. Kazalar olduğunda çocuğa kızmak bir çözüm değil, ailenin kendi şartlarını belirleyip önlem almasından başka yapacak bir şey yok.
Gece Kontrolü Sağlanamayabilir
Genellikle çocuklar gündüz tuvalet kontrolünü daha önce sağlar. Özellikle uykusu ağır olanlar beş yaşına kadar gece kontrolünü sağlayamayabilir. 5 yaşından sonra gece kaçırmaları hala devam ediyorsa, genetik yatkınlık ya da idrar yolu enfeksiyonu ve böbrek rahatsızlığı gibi organik patolojiler düşünülebilir. Bunların var olmadığı tespit edildikten sonra da kaçırmalar devam ediyorsa özel tedaviler uygulanır. Gece kaçırmalarını önlemek için 5 yaşı beklemeye gerek yoktur. Gece çocuğunuzu uyandırıp tuvalete götürmelisiniz. Ancak çocuğun tam olarak uyanıp kendine geldiğinden emin olun. Ancak bu şekilde tuvaleti geldiğinde uyanmayı öğrenebilir. Ayrıca çocukların yatmadan önce 1-2 saat içinde sulu gıdalar ve fazla miktarda su tüketmelerinin engellenmesi ve yatağa girmeden mutlaka tuvalete gidip mesanelerini boşaltmaları gerekir.
Nerede Olursa Olsun Tuvaletini Yaptırın
Çocuklara tuvaleti geldiğinde bu ihtiyacını en kısa zamanda gidermesi gerektiğini öğretmek gerekir. Kirli olduğu gerekçesiyle dışarıda veya okulda tuvalete gitmemeye yönlendirmek çocukların ileriki dönemde idrar yolu enfeksiyonu, kabızlık, anal fissür gibi sağlık sorunları yaşamasına neden olabilir. Tuvaletten uzak tutmak yerine gerekirse çantada tuvalet örtüsü, ıslak mendil, sabun bulundurmak daha akılcı bir çözümdür. Özellikle kız çocuklarına tuvalet temizliğinin önden arkaya doğru yapılması gerektiğinin anlatılması gerekir. Ayrıca kız-erkek tüm çocuklara tuvaletten çıkınca ellerini yıkamaları gerektiğinin öğretilmesi önemlidir.
Oturak mı, Tuvalet mi?
Günümüzde tuvalet üzerine yerleştirilen aparatların da, yerde kullanılan oturakların da bolca renk ve model seçeneği var. Oturağı ya da aparatı beraber seçmek, nereye konulacağına beraber karar vermek, kullanmaya başlamadan önce giysileri ile bunların üzerinde oturmak çocukların alışmasını kolaylaştırır. Çocuklar tuvalet üstü aparatlara oturaktan daha sonra geçer. Bu durum tuvaletin içine düşmekten ya da sifondan korktuklarını gösterir. Oturak ıkınma sırasında yere basarak yerden güç almalarını, böylece daha iyi boşaltımı da sağlar. Bu nedenle tuvalet üstü aparat kullanılacaksa mutlaka ayaklarının güç alacağı bir basamak kullanılması önerilir. Çocuklar ilk başta kendilerine ait bir parçayı vermek istemez. Birlikte sifonu çekmek ve kakaya el sallamak çocukları mutlu eder. Hatta henüz tuvalet eğitimine başlamadan önce idrarın ve kakanın vücuttan neden gitmesi gerektiğiyle ilgili kitaplar ve filmler kullanılarak anlatmak faydalı olabilir.
Tuvalet Eğitimi İçin Herkes Aynı Dili Konuşmalı
Çocukların tuvalet alışkanlığı geliştirmesi sürecinde konuyla sadece tek kişinin ilgilenmesi gerekmez. Ancak ilgilenen herkesin aynı dili konuşması önem taşır. Örneğin; anne tuvalete yapmasını söylerken anneannenin bezine yapmaya devam edebileceğini söylemesi çocuğun aklını karıştırır. Farklı kişiler ilgilense de tuvalet saatlerinin, temizliğin, sifon çekme gibi ritüellerin hep aynı şekilde yapılması gerekir.
