Kulak Tıkanmasının Sebebi Nedir?
Kulak tıkanıklığı, kulakta dolgunluk hissi olmasıdır. Önemli görmeyip geçiştirdiğimiz bazı rahatsızlıklar ileride daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Çoğu zaman yutkunmayla, balon şişirmeyle ya da sakız çiğnemekle düzelebilen kulak tıkanıklığı da bu rahatsızlıklardan biri.
Yaklaşık 3.5 cm uzunluğundaki östaki tüpü, orta kulakla geniz bölgesi arasında bulunan ve orta kulağın hava basıncını ortam basıncına göre dengeleyen bir organımız. Bu dar tüp, kulağa yakın olan 1/3'lük kısımda kemikten, geniz bölgesine yakın olan 2/3'lük kısımda kıkırdaktan oluşur. Östaki tüpü, normalde kapalı olsa da yutkunma, esneme ve çiğneme hareketleri ile açılabilir. Bu hareketler orta kulağa hava geçişini sağlarken, orta kulakta oluşan mukusu dışarı atar. Bu şekilde kulak zarı daha iyi şekilde titreşir.
Tüpün tıkalı olması ya da yeteri kadar açılmaması sonucunda oluşan ‘östaki tüpü disfonksiyonu’, üst solunum yolu enfeksiyonları, alerjiler, sinüs enfeksiyonları ve geniz eti büyümelerinin etkisiyle ortaya çıkar ve östaki tüpünde ödem oluşturarak tıkanmaya neden olur. Çoğu zaman geçici ve hafif olan bu tıkanmalar, orta kulakta sıvı birikimine ve iltihaba yol açabilir. Çocukların daha sık orta kulak iltihabına yakalanma nedeni de östaki tüpünün kısa ve dar olmasından kaynaklanır. Ayrıca çocukluk çağında başlayan östaki probleminin, kulak zarlarında çökmeye ve orta kulak sıvı birikimine neden olarak, kronik orta kulak iltihabına ve işitme kaybına yol açabilir.
Kulak Tıkanıklığı Neden Olur?
Kulak tıkanması hem iç hem de dış etkenlere bağlı olarak gelişebilir. Bazen sağ kulak tıkanması, bazen sol tıkanması görülürken bazen de iki kulak birden tıkanabilir. Kulak tıkanması kulakta basınç hissi, işitme kaybı ve denge sorunları yaratabilir. Kulak tıkanıklığının sebepleri şunlardır:
1. Buşon (Kulak Kiri)
Kulak tıkanıklığının en sık karşılaşılan sebeplerindendir. Dış kulak yolu girişindeki salgı bazen fazla salgılanma ya da dış kulak yolunun yeterince geniş olmaması nedeniyle birikim yapabilir. Kulak kiri olarak bilinen bu salgı birikimi dış kulak yolunu tamamen doldurmadan rahatsızlık vermeyebilir ancak tam kapattığında ani bir tıkanıklık hissi oluşturur. Bazen kulak kiri işitme cihazlarının yerleştirilmesi nedeniyle de birikebilir.
2. Yabancı Cisim
Dış kulak yoluna giren yabancı cisim yolu tamamen doldurursa tıkanıklığa neden olabilir. Kulak çubuğu da yabancı cisim olarak kabul edilir. Kulak kirini temizlemek için kullanan bu çubuklar kulakta tıkanmaya yol açar.
3. Dış Kulak Yolu Enfeksiyonu
Dış kulak yolu enfeksiyonları genellikle dış kulak yoluna su kaçmasına bağlı olarak oluşur. Dış kulak yolunda meydana gelen ödem nedeniyle hasta ağrının yanı sıra kulak tıkanıklığı da hisseder.
4. Orta Kulak Enfeksiyonu
Orta kulak, içeresinde üç kemikçiğin ses iletimini sağladığı hava dolu bir boşluktur. Orta kulak enfeksiyonu sırasında bu boşluk iltihaplı sıvıyla dolar ve ses iletimini bozar. Kişi kulak ağrısının yanı sıra kulak tıkanıklığından da yakınır.
5. Östaki Tüpü Fonksiyon Bozukluğu
Östaki, orta kulak basıncını dış ortam basıncıyla eşitleyen ve burun gerisindeki salgıların orta kulağa kaçmasını engelleyen dar bir kanaldır. Yutkunmakla veya esnemekle açılır ve dış ortamla orta kulak basıncını eşitler. Sinüzit ile saman nezlesi gibi alerjik reaksiyonlar, uçak yolculuğu gibi ani basınç değişiklikleri östakinin tıkanmasına neden olur. Orta kulakta oluşan negatif basınç kulak zarına vakum etkisi yaratır ve kulak tıkanır. Tıkanıklık şiddetliyse hasta beraberinde ağrı da hissedebilir. Bu fonksiyon bozukluğu uzun sürerse orta kulaktaki vakum etkisi nedeniyle çevre dokulardan orta kulağa sıvı çekilir ve kulak nezlesi problemine neden olur. Uzun süreli kulak tıkanıklığının nedenlerinden birini de kulak nezlesi oluşturur.
6. Ani İşitme Kaybı
Birdenbire ya da birkaç günlük süreçte ilerleyerek devam edebilen süreçtir. Kişi bazen işitme kaybını ani başlayan tıkanıklık, dolgunluk gibi algılayabilir. Nedeni belli olmayabilir. Çoğunlukla tek taraflı gelişir. Tedaviye erken başlanması başarı şansını artırdığı için kulak tıkanıklığı hissedildiğinde özellikle de telefonla görüşürken bir işitme asimetrisi varsa zaman kaybetmeden doktora başvurulması önerilir.
7. Nazofarinkste Kitle
Uzun süren östaki fonksiyon bozukluklarında da kulak tıkanabilir. Bu nedenle endoskop yardımıyla geniz eti ya da tümörün araştırılması gerekir.
Kulak tıkanıklığının yaygın olmayan bazı nedenleri de mevcuttur. Bazıları ciddi, işitme kaybına ve denge sorunlarına neden olabilir. Meniere Hastalığı, kolesteatom, seröz otitis media, çene eklemi rahatsızlıkları ve akustik nöroma bu hastalıklar arasındadır.
Kulak Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?
Östaki tüpü disfonksiyonu olan kişiler, en ufak basınç değişikliklerine bile duyarlı olur. Yükselti farklılıklarında hemen kulaklarının tıkandığı ve zor açıldığı görülür. Bu kişiler için uçak yolculuğu çekilmez bir hal alabilir, özellikle iniş sırasında kulaktaki aşırı ağrı çok rahatsızlık verebilir. İndikten sonra saatler ve hatta günlerce kulakta tıkanmaya bağlı boğuk sesli işitme oluşur.
Kulak Tıkanıklığı Nasıl Açılır?
Bazı kişilerde kronik östaki tüpü tıkanmasına bağlı işitme hatta denge sorunları görülebilir. Bu nedenle kulağı tıkananlar için önerilen sık yutkunma, sakız çiğneme, esneme ve balon şişirme önerileri bir işe yaramaz. Bu kişilerde rahatsızlığın kesin çözüme ulaşması gerekir. Peki bu tip kulak tıkanıklığı nasıl açılır? Ülkemizde de uygulanmaya başlayan özel bir yöntemle östaki tüpü disfonksiyonu tedavi edilebilir. ‘Östaki balon dilatasyonu’ denilen bu yöntemle burundan endoskop yardımıyla girilerek, östaki tüpü ağzından bir kateter ilerletilir ve tüpün kıkırdak bölümünde, 2 dakika süre ile balon şişirilerek dilatasyon (genişleme) sağlanır. İşlem genel veya lokal anestezi ile yapılabilir. Bu yöntemle birçok kişide tüp takma işlemine gerek kalmaz. Ameliyat sonrası kişiler herhangi bir ağrı duymaz ve sağlık problemlerinin gelişme riski çok azdır. Ameliyat sonrası başarıyı artırması için bir hafta süre ile kişiye ağzı ve burnunu kapatarak, kulaklara basınç vermesi ya da balon şişirmesi tavsiye edilir. Ameliyat ancak 6 yaşın üstündeki kişilere uygulanabilir.
Kulak Tıkanıklığı Evde Nasıl Geçer?
Pek çok kişi kulak tıkanması yaşadığında “kulak tıkanıklığı nasıl geçer?” diye düşünüp kendi kendine kulak tıkanıklığını açmanın yolunu arar. Çünkü tıkanıklık kulakta basınç yaratır. En çekilmez olan ise kulak duymaması sorunudur.
“Tıkalı kulak nasıl açılır?” dendiğinde akla ilk gelen damlalardır. Kulak tıkanıklığı için damla olarak hidrojen peroksit (oksijenli su) kullanılır. Kulak kiri sebebiyle tıkanan kulaklara bu damladan birkaç damla damlatabilirsiniz. Bu sayede kulak kiri yumuşar ve kulaktan kolaylıkla atılabilir. Gliserin de yine “kulak tıkanıklığına ne iyi gelir” dendiğinde akla gelen çözümlerden biridir. Bu tür kulak damlalarını kullanırken prospektüste yazılanları takip etmek önemlidir. Genellikle bu damlalar günde 1 veya 2 kere 5’er damla olmak üzere 3-7 gün boyunca kullanılır.
Zeytinyağı ve badem yağı da kulak tıkanmasına iyi gelebilir. Bu yağlardan birkaç gün boyunca günde 2 kez damlatmak faydalı olabilir. Özellikle yatış pozisyonu nedeniyle uyku esnasında kulak kiri çıkabilir. Kulak kirini kulak çubuğu gibi malzemelerle temizlemeye çalışmayın. Kulak kiri için kulak burun boğaz doktoruna gidin.
Uçak nedeniyle tıkanan kulakları açmak için bazı yöntemleri deneyebilirsiniz. Valsalva manevrası bu yöntemlerden biridir. Bu manevra sayesinde kulaktaki basınç yeniden ayarlanır. Bu manevrayı şöyle yapabilirsiniz: Derin nefes alıp burun deliklerinizi ve ağzınızı kapatın. Sıkıştırdığınız burun deliklerinize doğru nefes vermeye çalışın. Kulak tıkanıklığını gidermek için su içme, sakız çiğneme, esneme ve düzenli olarak bir şey çiğneme gibi pasif teknikler de uygulayabilirsiniz. “Kulak tıkanması nasıl geçer?” diye düşünmeden tıkanıklık ihtimalini önlemek sağlıklı olabilir. Kulakların iyi kurutulması enfeksiyon gelişim riskini de düşürebilir. Kulağa su kaçması gibi durumlar kulak tıkanıklığına yol açar. Buna karşı kulaklarınızı saç kurutma makinesi veya havlu yardımıyla kurutabilirsiniz. Yüzerken ya da banyo yaparken kulak tıkacı kullanmak da suyun derinlere girmesini önleyebilir.
Kulak tıkanıklığınız 2 haftadan uzun sürerse ve şu şikayetler baş gösterirse vakit kaybetmeden doktora gidin:
- Ateş
- İşitme kaybı
- Denge problemleri
- Şiddetli kulak ağrısı
- Akıntı
