Karaciğer yağlanmasına dikkat!
Ayrı görevleri olan organlarımız, bizim için çalışırken, bizim de onları korumamız gerekir. Karaciğer gibi bazı organlarımızın daha çok korunmaya ihtiyacı var. Çünkü karaciğer; vitaminleri, şekeri ve demiri depolar, kandaki amonyak gibi zararlı atıkları, ilaçları ve diğer zehirli maddeleri metabolize eder. Bu nedenle karaciğerimize özen göstermemiz yaşamsal öneme sahip. Aksi takdirde karaciğerin iltihaplanması anlamına gelen ‘hepatit’ hastalığı ortaya çıkar. İltihabın kronikleşmesi sonucunda da kalıcı hasar, yani ‘siroz’ gelişir. Daha da kötüsü, hasarlanmış karaciğer dokusunda kanser gelişme riski yüksektir. Aslında yaşam tarzımızda yapacağımız değişiklikler ve düzenli takip ile karaciğerinizi korumamız hiç de zor değil! İşte sağlıklı bir karaciğer için almamız gereken önlemler…
1. Karaciğer yağlanmasının tek nedeni alkol değil
Alkol, karaciğer yağlanmasının tek sorumlusu değildir. İster tek başına, isterse iltihapla birlikte gelişmiş olsun, en sık görülen neden, günümüzün önemli sağlık sorunu olan; obezite! Toplumda herhangi bir sebeple ultrason yapılan her 4-5 hastadan birinde, yağlı karaciğer görülür. Yüzde 10 kilo verilmesi halinde riskin azaldığı belirtilir. Karaciğer yağlanmasından korunmak için; alkol kullanımını kesmek, sigarayı bırakmak, kilo vermek, egzersiz yapmak ve kan şekerini kontrol altında tutmak çok önemli.
2. Alkol sirozun sebebi
Alkol karaciğere en çok zarar veren etmenlerden biri. Erkeklerde günde 80 ml’den, kadınlarda da günde 20 ml’den fazla ve 10 yılın üzerinde alınan alkol, siroz riskini artırır. Bu nedenle alkolü bırakmanız ya da oldukça az tüketmeniz çok önemli.
3. Akdeniz tipi beslenme neden önemli?
Akdeniz tipi beslenme karaciğer yağlanmasını önler. Bu nedenle Akdeniz tipi beslenmeye özen gösterin, hayvansal yağlar, işlenmiş et ürünleri, sakatatlar, fazla miktarda karbonhidrat ve şeker tüketiminden ise kaçının. Günlük taze meyve ile sebze yemeye dikkat etmeniz ve trans yağlardan uzak durmanız çok önemli. Karaciğerden toksik maddelerin atımına yardımcı olduğu için mevsiminde daha sık enginar ve tüm sarı ile yeşil sebzeleri tüketmenizde de fayda var. Omega 3 ile antioksidanlar da yağlanmayı azaltır. Antioksidanlar zararlı toksinlere karşı koruma sağlar, toksinlerin vücuttan atılma sürecini hızlandırır, karaciğerin normal fonksiyonlarını yerine getirmesine yardımcı olurlar. Antioksidanlar için en iyi doğal besin kaynakları ise meyve ve sebzelerdir.
4. Hızlı kilo vermek de yağlandırır
Yapılan araştırmalara göre; diyet ve egzersiz birlikte yapıldığında karaciğer yağlanmasının azalmasında daha etkili olur. Ancak hızlı şekilde kilo vermek de karaciğeri yağlandırabilir. En ideali haftada ortalama 500-900 gram vermeniz. Bu nedenle egzersizi dengeli ve zamana yayarak yapın. Örneğin haftada 5-6 gün, her biri 30-45 dakika süren orta derecede aerobik egzersizleri yapabilirsiniz.
5. Karaciğerin kabusu: Hepatit
Türkiye’de kronik hepatit ve siroza en sık hepatit B ile C virüsü neden olur. En sık kan yolu ile bulaşsalar da, cinsel yolla veya anneden bebeğe de geçebilirler. Hepatit B aşısı koruma sağlar. Ancak hepatit C için şu ana kadar bir aşı yok. Korunmak için; kan ve kan ürünlerinin kontrolünün iyi yapılması, diş fırçası, tıraş bıçağı gibi kişisel eşyanın ortak kullanılmaması, manikür, pedikür, dövme ile piercing yaptırırken sterilizasyona dikkat edilmesi ve bulaşma riski yüksek kişilerin aşılanması önerilir.
6. Günde 1-2 fincan kahve için
Karaciğer yağlanması karaciğer hücreleri içinde yağ damlacıklarının birikmesi sonucu oluşur. Zamanla yağlanmanın miktarı ile ilişkili şekilde karaciğerde yapısal ve fonksiyonel bozukluk ortaya çıkar. Yağlanmaya bağlı karaciğerde oluşan iltihaplanmaya da ‘steatohepatit’ adı verilir. Steatohepatitin yıllarca sürmesi, siroza neden olabilir. Özellikle son yıllarda yapılan çalışmalarda; mekanizması tam anlaşılmamış olmakla birlikte, günde 1-2 fincan kahvenin karaciğerin yağlanma ve karaciğer kanseri gelişme riskini azalttığı belirtilmiş.
7. Gereksiz ilaç karaciğere zarar
Hekim tarafından önerilmeyen ilaçları ve bitkisel kökenli tedavi ürünlerini kullanmaktan kaçının. Ağrı kesici ve ateş düşürücüler, kortikosteroid türevi ilaçlar ile bazı antibiyotikleri, doktor tarafından önerilen doz ve sürede almanız çok önemli. Bu ilaçların aşırı dozları ya da gereksiz yere uzun süreli kullanılmaları karaciğer yapısının bozulmasına ya da karaciğer yetmezliğine yol açabilir.
