Kronik hastalığı olanlara oruç önerileri
Kronik rahatsızlığı olan birçok kişi, yaşadıkları sağlık sorunlarına rağmen Ramazan ayında oruç tutmayı ister. Bunun için en önemli adım bu kişilerin doktorlarından oruç tutmak için onay almaları. Ülkemizde ortalama yaşam süresinin 78 yıla çıkması ve ‘geriatrik popülasyon’ olarak adlandırılan 65 yaş üstündeki kişilerin oranının yüzde 8.3’e yükselmesi, kronik hastalıkların sayısını beklenildiği gibi artırdı. Kalp, diyabet, tansiyon ve diğer bazı rahatsızlıkları olan kişilerin oruç tutarken nelere dikkat etmeleri gerekir? İşte öneriler...
Mide-bağırsak hastalıkları
Mide-bağırsak problemi olan kişilerin hızlı yemek yemesi, bol su içilmesi, mideyi gerecek şekilde çok yemek iftarı açtıktan sonra mide-bağırsak şikayetlerinin artmasına neden olur.
Ne yapmalı?
- Yemek sırasında aşırı su içmeyin. Su içmeyi saatlere yayın.
- Lifli, sulu, zeytinyağlı, sebzeli Akdeniz tipi beslenin.
- Hızlı yemeyin, besinleri iyi çiğnemeden yutmayın, yemekten sonra hemen yatmayın.
- Aşırı yağlı, baharatlı yiyecekler ve şerbetli tatlılardan kaçının.
- Karnınızda şişkinlik ve gaz varsa; süt, süt ürünleri ve glutenden fakir beslenin.
Diyabet
Tip 1 diyabetlilerin tamamı ve insülin kullanan tip 2 diyabetlilerin oruç tutması sakıncalı. Ağızdan şeker ilacı kullananlar; açlık-tokluk kan şekeri seviyeleri ve son üç aylık kan şekeri ortalamaları makul seviyelerde ise doktorlarına danışarak oruç tutabilirler. Sabah aç karnına ilaç kullanan diyabetliler hipoglisemi riskinden dolayı doktor kontrolünde açlık şeker hapı değiştirilmeli.
Ne yapmalı?
- İftar ve sahurda karbonhidrat ile yağdan zengin beslenmeyin.
- Yumurta, süt, tuzsuz peynir gibi düşük glisemik indeksi olan ve yavaş sindirildiği için tokluk hissi veren, kana yavaş salındığı için kan şekerinin düşmesini engelleyen gıdalar tüketin.
- Pide, makarna, pilav gibi kan şekerini hızlı yükseltip düşüren besinlerden kaçının.
- İftar ve sahur arasında, saatlere yayarak mutlaka en az 2 litre su için.
- İftardan sonra tatlı yeme isteği olduğunda en az 1 saat bekleyin. Şerbetli tatlılardan kaçının. Şekeri azaltılmış sütlü tatlı tercih edin.
Solunum sistemi hastalıkları
Nefes açıcı spreyler, buhar tedavileri akciğerden emilemediği, sistemik dolaşıma katılamadığı için orucu bozmaz. Astım, KOAH rahatsızlıkları olanlar reflüye karşı önerilere uymadığında kuru öksürük ve nefes darlığı atakları artabilir.
Ne yapmalı?
- Öğle sıcağında evden dışarı çıkmayın, açık renkli ve geniş kıyafet giyin.
- Kendinizi yormayın. Eve gelince ılık suyla duş alın; gün içinde boyun-el bilekleri, alın ve ensenizi suyla serinletin.
- Sahur ve iftardan hemen sonra uzanmak reflüyü artırdığından hemen yatmayın.
- Hızlı ve fazla yemek reflüyü artırdığından yavaş ve lokmaları iyi çiğneyerek yiyin, midenizi suyla doldurmayın.
- Terlemeyle kaybedilen su, balgamı koyulaştıracağı için iftarla sahur arasında saatlere yayarak mutlaka 2-2,5 litre su için.
Kalp hastalıkları ve yüksek tansiyon
Hipertansiyonluların oruç tutması sakıncalı. Ancak tansiyon hastalığı kontrol altında olanlar, doktor kontrolünde ilaç saatleri yeniden düzenlenerek oruç tutabilir. Doktorunuz onay verdiyse, kurallara uymak kaydıyla oruç tutulabilir.
Ne yapmalı?
- Tansiyonunuzu gün içerisinde daha sık kontrol edin ve herhangi bir sıkıntı hissettiğinizde mutlaka sağlık kuruluşuna başvurun.
- İlacınızı içmeyi ihmal etmeyin.
- Güneşe öğle saatlerinde çıkmayın, çıkarken şapka takın.
- İftar ile sahur arasında en az susamamış olsanız bile 2 litre su için.
- Tuzlu peynir, tuzlu zeytin, turşu, maden suyu, beyaz ekmek gibi besinlerden kaçının, tuzsuz ekmek tüketin.
Böbrek rahatsızlıkları
Yaz oruçları hem aşırı sıcaklara bağlı su kaybının çok olması hem de uzun açlık süresince vücuda su alımının az olması nedeniyle böbrek sağlığı açısından önemli. Evre 1-2-3 böbrek yetmezliği olanlar çok sıvı alabiliyorsa ve eşlik eden hastalığı yoksa kreatinin, üre kontrolü yapılarak oruç tutabilir. Ancak diyalize giren evre 5 ve diyaliz hazırlığı yapılan evre 4 rahatsızlığı olanların mutlak surette oruç tutması sakıncalı.
Ne yapmalı?
- Doktorunuz onay veriyorsa, kreatinin ve üre düzeylerine baktırarak oruç tutabilirsiniz. Ancak testlerin Ramazan süresince en az 1 defa tekrarlanması gerekir.
- Sıvı alımına dikkat edin, iftar ile sahur arasında saatlere yayarak mutlaka en az 2 litre su için.
- Su kaybının yoğun olacağı öğle sıcaklarında dışarı çıkmamaya çalışın.
Migren
Migren rahatsızlığı olanlar uyku ve yemek düzenine riayet edilmesi, sahura kalkılarak oruç tutulması, migreni artıran yiyeceklerden uzak durulması halinde baş ağrısı atakları seyrekleşirse oruç tutulabilir.
Ne yapmalı?
- Doktorunuz oruç tutabileceğiniz konusunda onay verdiyse, ilaçlarınızı Ramazan’a göre ayarlayarak düzenli için.
- İftarla sahur arasında bol su tüketin.
- Düzenli uykunuzu almaya özen gösterin.
- Açlıkla birlikte artacak stres, migren atağını artıracağı için oruçluyken, gün içinde stresi minimalize edecek şekilde hayat tarzınızı düzenleyin.
- Migreni tetikleyen, özellikle koruyucu madde bulunan sosis, salam, sucuk gibi şarküteri ürünleri ile çikolata, turşu, kabuklu çerezler gibi besinlerden uzak durun.
